Słownik XVII wieku

Znaczenia:

1. »podejmowanie obrony kogo czego, ochranianie czynne, z bronią w ręku, np. ojczyzny«: Moskiewski narod barzo iest pertinax do brąnięnia więdząc od więzniow że żywności omale to Woysko ma. ŻółkPocz 22. Obroná/ (actio) vt zábić kogo w obronié/ i. broniąc się/ vide Bronięnie. Kn 576. Stárzy Rzymiánie wystáwili byli statuam [...] Horácyusowi Koklesowi [...] pokazuiąc wdzieczność zá iego odwagi/ ktore czynił w bronieniu miástá od nieprzyiacioł. StarKaz II, 272. Bateryie do dział przyszancowania, Także łamane wałÿ rozne i przeciwne przywałki, nad regułę wynalezionę [!] przy oblęzeniu yDobywaniu takze przy bronieniu miast o tembędzie [zapowiada autor]. NarArch 96. Nie trzeba przykazania, áby się każdy kochał w sobie, áby siebie bronił; a nie iestże to kochanie siebie? á nie iestże to bronienie siebie? kto Oyczyznę kocha, kto Oyczyzny broni. DanOstSwada I, 208.

2. »osłanianie, strzeżenie czego przed czym«: Ubodzy mogą używać dyptamu/ dzięglu/ polney driákwie [...] wárząc w wodzie to wszytko wespoł/ ábo cokolwiek z tych rzeczy [...] Ten sposob [obrony serca] niech będzie w purgowániu ná przodku záráżonych/ y w rościnániu złych w ciele máteryi/ tudzież bronienia sercá od iadu. PetrSInst D 1v. Chrzęstká [...] służy dla łacnieyszego y głádszego ruszánia y złączánia kości, y dla bronienia inszych części. KirchFac 116.

3. »ujmowanie się, wstawianie się, opowiadanie się za czym«: Zygmunt. Czy miał iákiego prokurátorá chłop ten do bronienia spráwy swoiey? Ulryk. [...] widziałem/ że uważnie był y rozsądnie odprawowány [sąd] y pámiętam że obiedwie stronie/ miáły swoie rzeczniki uczone y wymowne. SpInZąbMłot 412. Pewne osoby [...] pod pretextem bronięnia Zacney Akádemiey Krákowskiey, przeciwko ich Collegium przy Kościele ś. Piotra [...] piorá swe rozpuszczáiąc, stáráiąć sie sposoby rozmáitymi Oyce te do ludzi w ohydę podáć. SzemGrat A. Bronięnie/ Tuitio sui [...] Defensio, Cicer. Defensio criminis, innocentiae. Propugnatio dignitatis, Cicer. Obroná. Patrocinium, Cicer. Suscipere patrocinium alicuius: repudiare patrocinium voluptatis: genus hoc dicendi ad patrocinia aptum. Propugnatio dignitatis alicuius [...] vide Obroná słowna. Kn 46. Patrocinium Omowa, Bronienie. SłowPolŁac 100. ImPana Orzeszka znayduie się Aktorat osprzeciwieństwo, y że matrudność do bronienia wtey sprawie. SapADiar 27.

4. »zabranianie czego«: Bronienie przejścia [przez Wirtembergię] [jeden z podtytułów rozdziału XXXI]. DembPrzew 89.