Słownik XVII wieku

Słowniki:
SXVI ( supl.), Kn, T, L ( XVII), SWil, SW, SJP notują
SStp nie notują

Formy: lp M. bandyt; D. bandyta; N. bandytem; ~ lm M. uż. osob. bandyci; D. bandytów; C. bandytom; B. uż. osob. bandyty // bandytów

Etymologia: <wł. bandito>

Znaczenia:

1.prawn. »człowiek wyjęty spod prawa; wygnaniec«: A cześć y chwała nas nieśmiertelnych czyni/ iáko vczy Plato. Zkąd Cicero będąc Bándytem/ gdy był przywrocony do oyczyzny/ tę cześć poczytał sobie zá nieśmiertelność. PetrSEt 316. Wyiechał z Zácynthu nowy Hetman wielki/ wespoł z Galerámi Maltanskimi/ ktore się tam z nim zeszły: wziął z sobą kilká okrętow z prowiantem wszelákim nałádowánych/ á przytym kilká set bándytow. MerkPol 301. Sixtus Quintus Papież Bándyty (to iest wywołánce) [...] tákimi fortelámi znosił. [...] prżmia proponował/ że ktoby przedniego bándytá zábił/ tyle á tyle tysięcy szkutow [...] mieć będzie. PisMów II 87. Nawet otrobiono [!] ze iezeliby bandyt Bandyta zabił y głowę przyniosł, aby zapłatę wzion y był wolny od wszytkich Swoich Wystepkow ktore mu zupełnie darowano. HistŚwież 205.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ bandyt włoski: Bándyt włoski/ Wywołániéc polski v. Wywołániéc. Kn 13. Bandyt włoski, wywołaniec. T III 21.

◼ Przenośnie: ◼ Miásto Aniołow, imię diabłow otrzymáli [upadli aniołowie]: [...] záczym y ci, Wytrąbieni są z Boskiey czci, iáko bandyci. DamKuligKról 43.

2. »sprawca napadów, morderstw, rabuś, zbój«: Zboycy wezmą tylo ile im potrzebá/ dádzą ieszcze ná stráwę podrożnemu bándyci. BirkNiedz 53. Dnia 25 puściłem się wodą do Neapolim na faluce, kędy, favente vento, die 26 na noc stanąłem, lubo z Rzymu do Neapolim stapiędziesiąt mil włoskich rachują. Dokąd inaczej jechać niepodobna (dla bandytów, którzy rozbójstwem się bawią, nie zabi[j]ając przecie, jeno obierając cale ze wszystkiego, samego żywcem puszczają!). BillTDiar 56. Za czasu Sixta V Papieza tak wiele Bandytow po Włoszech było ze nikt w domu bespieczny nie był, nikt się wychylic nie Smiał bo wszędy rozbiiano. HistŚwież 205. Nawet otrobiono [!] ze iezeliby bandyt Bandyta zabił y głowę przyniosł, aby zapłatę wzion y był wolny od wszytkich Swoich Wystepkow ktore mu zupełnie darowano. HistŚwież 205. Przenaimuię, [...] przenaiął bandyta naniego. T III 1679-1680.