W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 19.07.2019
BRYKAĆ czas. ndk
Słowniki:
SXVI, Kn, T, L (XVI-XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp nie notują
Formy: bezok. brykać; ~ cz. ter. lp 1. os. brykam; 2. os. brykasz; 3. os. bryka; lm 1. os. brykamy; 3. os. brykają; ~ cz. prze. lp m 1. os. brykałem; lm mos 2. os. brykaliście; ~ cz. przy. złoż. lp zneut 3. os. brykać będzie; ~ tr. rozk. lp 2. os. brykaj; ~ tr. przyp. lp m 2. os. brykałbyś; 3. os. brykałby
Znaczenia:
1. »o człowieku lub zwierzęciu, szczególnie o koniu: dokazywać, wierzgać; parskać, prychać, charczeć«: Dobry siwy w zawody, kary do orczyka, Cisawy się narowi zwykle i rad bryka. PotMorKuk III 141. Brykaią śmiało [szkapy], stoiąc ná obroku, Nieszczęsney paszy, ktora ie rozbodła. DrużZbiór 398. Brykam, ich schlage aus wie pfer[d]. BierSłowa 8. Brykam ich schnarche/ trotze/ brykałem ich schnarckte/ trotzete . DobrGram 276.
2.przen. »przekraczać, nakazy, ograniczenia, buntować się, odmawiać posłuszeństwa, swawolić, hulać; stawiać się komu zuchwale, sprzeciwiać się, odpowiadać komu«:
Rekcja: komu, przeciw komu, w czym, przed kim, bez rekcji
Jetzt könnet jhr schnarchen vnd pochen. Aber habt jhr auch also geschnarchet/ als mans euch geliehen hat. Teraz umiecie brykáć y fukáć. Izáliście też ták brykáli/ kiedy wam pożyczano. VolcDial 92 v. Ktoby sie ważył w domach szlacheckich, albo młynach, mimo pozwolenie [...] od pułkownika [...] stanąć, lub tam cokolwiek wziąść albo brykać, jeżeli towarzysz gardłem ma by c karany. DembPrzew 77. Brykam/ vide Odwarkam/ Odwierzgam. Kn 48. Ciáło szátą iest dusze, ieśli brykáć będzie? Niechay go káżdy pod się, włożywszy przysiędzie. Ciáło iest koniem dusze, chcieli być wyniosłem? Kárk podnosić do gory? przerobić go osłem. PotPocz 168. Iowiszowi sámemu brykáć więc niiáko Przed nią [Junoną] bywa/ będąc mu nie tylko Boginią/ y Małżonką nawyższą. TwarSPas 117. Wschod uiezdzony laty młodzienskiemi Wyłamuiąc się na starość mu [Pompejuszowi] bryka. ChrośAm 1, X. Dziękuię że mnie raczysz tu dotykac Co wdobrym bycie, mogł bym Panie brykac. ChrośJóz1745 G. CZy ná toż cię Pogonio! Xiążęce obroki Wypásły, żebyś hardzie przeciw Panu brykał. DrużZbiór 485. Brykam, v. m. F. bryknę. pochen, schnarchen, trotzen. tempêter; brusquer; étre brusque; faire quelche brusquerie. § co ten żołnierz bryka, iakby wszystkich chciał pozrzeć. T III 81.
3. »ganić kogo; poskramiać, upokarzać kogo, pastwić się nad kim«:
Rekcja: nad kim, bez rekcji
Ze iuż Caezar nad Pompeiem bryka Gruchnie wieść. MayChrośSup 75. Pan rzecze [do Szatana]: Iák chcesz nád nim [Jobem] brykay Iednakże dusze iego mi nie tykay. ChrośJob 12. Niechayżeć będą dzięki zá te kary, Ktoremi násze nieprawości tykasz, Wiemy że niemasz w miłosierdziu miary, A bardziey głaszczesz, ániżeli brykasz. ChrośJóz1745 C4.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
*BRYKAJĄCY
im. przym. czyn.
Formy: lp B. n brykające
Znaczenia:
przen. hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicjiStánąłem ná głębokiey pustyni [...] worem odziane moie członki znędznione áż do postráchu były y spálona skorá ná ksztáłt murzyná się cieniáłá, brykáiące ciáło tygodniowym postom podbiiáłem. TylkStrom 76-77.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorka: DL