W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 14.11.2022
CHŁOSTAĆ czas. ndk
Słowniki:
SXVI (chostać, chwostać), T, L (XVI-XVIII), SWil, SW, SJP notują
SStp, Kn nie notują
Formy: bezok. chłostać; ~ cz. ter. lp 3. os. chłoszcze // chłosta; lm 3. os. chłoszczą; ~ cz. prze. lp m 3. os. chłostał; ż 3. os. chłostała
Znaczenia:
1. »zadawać komu karę cielesną, bić kogo albo co rózgą, batem, biczować, smagać«:
Rekcja: kogo co, bez rekcji
Konte ich sie bekommen/ ich wolt sie lassen am Back streichen. Bych ją mogłá dostać/ dáłábych ją smágáć * chłostać] ná prągu *kaku. VolcDial 98. On sam [Bóg] Erynny dobrze biczem chłosta Wam nie doyrzany; bo nad nim mieszkacie Zadne mu prawo; zadna moc nie sprosta. LucChrośPhar 199.
Przenośnie: Dobrze stworzone [rzeczy] w bicze nam [Bóg] przetwarza/ ktorzy złe czynimy/ áby snadź te sáme przez bol/ ktory[m] chłoszczą/ grzeszącym złe były. KalCuda 231. ◼ Z wojskiem niezwyciężonych Sarmatów się starli [Kozacy] A że im kredensował w potrzebie gniew boski, sam im serca dodawał, a straszne przegróżki Puszczał na wojska polskie: nie ich broń, nie oni, Ręka boska wygrała, która przy ich broni Wtenczas biła, która ich biczami chłostała, Syny zapamiętałe; [...] przed straszną ręką uchodzili Pańską, [...] Na sercach tylko mając sztychy nie odbite. ZimBSiel 163. ◼ Sprawiedliwości Boskiey ten iest zwyczay, że tę rozgę ktorą grzechy nasze chłosta, często w ogień rzuca. DanOstSwada I, 212.
2.przen. »sprowadzać, zsyłać na kogo albo co nieszczęścia, plagi, klęski, nękać, prześladować; karać kogo«:
Rekcja: kogo co
Spráwiedliwość Boska, powietrzem ich [Tatarów] chłostać poczęłá. NiesKor II 30. I moc mieć będą [prorocy] wody zámieniáć w krew, y chłostáć ziemię wszelką plagą, ilekroć zechcą. BystrzInfCosm H3. O iák ciężko w złym rázie przyiaciela dostáć, Zwłaszczá, kogo nie łáska zácznie Krolow chłostáć. DrużZbiór 22. Nieszczęście, ktore, wszystkich ludzi chłoszcze, Mnie uczęstnikiem praw swoich mieć chciało. DrużZbiór 218.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
CHŁOSTANY
im. przym. bier.
Formy: odmiana złożona lp M. m chłostany
Znaczenia:
»taki, któremu zadaje się karę cielesną; bity rózgą, batem, biczowanym smagany«: Więcey się modlitwą [...] bawił [Jan Kuncewicz]; o co nie raz od Pana [kupca wileńskiego] surowie zgromiony, ba y chłostany. NiesKor II 757. Podnim [prześcieradłem Jezusa] muł choć bardzo chłostany, nie chciał postąpić. ChmielAteny II 179.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]

CHŁOSZCZĄCY
im. przym. czyn.
Formy: lm D. chłoszczących
Znaczenia:
hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: WM