Słownik XVII wieku

Słowniki:
SWil, SW notują
SStp, SXVI, Kn, T, L, SJP nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1618

Formy: lp M. n awerno; D. m awernu; C. n awernu; B. m uż. nżyw. awern; N. m albo n awernem; Ms. m albo n awernie; ~ lm M. m uż. nosob. awerny; B. m uż. nosob. awerny

Etymologia: <łac. Avernus>

Znaczenia:

1. »nazwa jeziora we Włoszech (Lago d’Averne), gdzie według mitologii rzymskiej było wejście do świata podziemnego«: Gdzie kto okiem pokinie/ nád sobą obłoki/ Pod sobą uyźrzy przepáść/ y Awern głęboki. TwarSLeg 50. Ma on [diabeł] stygiejskie wody przy Awernie, W nich się niech swojej każe wozić Lernie. BorzNaw 44.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ siarczyste awerno: Pomierzył [książę Zbaraski] Kampanijej roskoszne rowniny; Gdzie szlachetne nad morzem leży Neapoli/ Gdzie siarczyste Awerno/ y dziwne Puzzoli. TwarSLeg 9.

2. »piekło«: Postrzegł z Auernu ieden duch przeklęty/ Co Krolewica hardego dolega. TasKochGoff 110. OZnaimiłeś mi moy drogi Sąśiedźie/ Ze twá Alekto żoná w Awern iedźie. GawDworz 30. Ciemne by otworzyli na naszych Averny Taka była zawziętosc, taki gniew kacerny. PotWoj 21. Z gruntu się trzęsła ziemia, pospołu z Avernem. PotWoj 135. Gdy Bog stoi z nami, Wszytkie Awerny Vpadną przed nami. OblJasGór 8-8v. Będą Krety wsrzod Ziemi; całe się Awerny Na powietrze wysadzą, z kudłatemi Lerny Od min niepoliczonych. DrobOpow 9. Powiadał [...] Także o mieyscu onym w przeklętym Awernie, Gdzie vpał wieczny trapić będzie złych mizernie. DamKuligKról 261. Bogowie, niezliczone ktorym piekielnego Woysko służy Awernu [...] powiedźcie. ClaudUstHist 3. Eumenidy strászliwe wyćiągnioną szyią Winá cedzą, á węże z niemi wespoł piią; Y nie głownie smoliste, lecz świece gotuią Do łoźnice iárzęce; wolne przelátuią Awern lekkie gołębie, powietrze fetorem Nie psuie się, y wolnym idźie Styx ieźiorem. ClaudUstHist 26. O Zápamiętałe Dziecię (rzecze) twoie to spráwiło zuchwáłe Bespieczenstwo y vpor: żeś mię nie słucháiąc/ Ani tey podeyzrzáney łąki omiiáiąc/ Wdał mię w ten żal y kłopot: Zá co będziesz/ y ty Stał v Bogow: Ktorego Awern niepożyty Bał się mocy dopiero/ y mury piekielne Strzałom vstępowáły: Zá co niesmiertelne Imię moie: y do tąd ofiáry palone/ Kiedys tę broń vtrácić/ ktorą zaszerzone/ Pánstwo násze sięgáło Oceánow obu/ Ia zadney w tym nie widzę rády/ y sposobu/ Oproczby nad zdrayczyną pomścić się tą iáko/ Bowiem łuku takiego stworzyć iuż niiáko/ Ani strzał zahártowáć/ kiedy w ziemi gniie Dawno Cydon. TwarSPas 99.