W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 20.11.2008
NATURA rzecz. ż
Słowniki:
nie notują
Formy: lp M. natura; D. natury; C. naturze; B. naturę
Etymologia: <łac. natura>
Znaczenia:
1. »ogół wrodzonych cech umysłowych, charakter, usposobienie, przyrodzone skłonności«: Naturę Iego znam ze rad klimkiem Rzuci. PasPam 91. Pana Paska oddzisia będę miał za dobrego mętrcę ludzkiey natury. kiedy on z Wolskiego wyczytał wszystkę nieprawdę. PasPam 92. Wypuszczali ią [wydrę] przecie kilka razy do wody dla ochłodzenia y ucieszenia swoiey natury. PasPam 254v. Nauczyło się u mnie chodzic gdzie chciało Bobrowac sobie po Stawach po rzekach poko się iey [wydrze] podobało według swoiey natury. PasPam 255.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: choleryczna natura:
2. »siła rządząca światem materialnym, przyroda«: Nie umieiętność moia to sprawiła Ale natura dobrym cię czyniła. PasPam 51. Mowię Nu MSCi Panowie teraz nąm trzeba pokazać ze nas Bog y natura formavit Ludzmi nie grzybami. PasPam 237v. Alec przecię Natura więcey w tym pracuie kogo Samego przez się dobrym wystawuie. PasPam 273.
3. »naturalne cechy, właściwości«: Insza tego a insza tamtego Morza Natura iest. PasPam 63. Marzec był tak ciepły sychy y węsoły ze prawie przeciwko naturze swoiey. PasPam 258.
4. »sposób, rodzaj«: Insza to iest Natura Peregrinationis uczyć się Pierla Italiano, pierla franciezo a insza uczyć się Verdo Mien hasło. PasPam 138.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: autor natury: Author natury/ y natura sama serce w poyśrzodku ciała ludzkiego y bydlęcego/ z ktoregoby się żywot y czerstwość na wszytko ciało rozchodziła/ zasadziła. PruszczKlejn 35. ▲ natura krokodylowa: Kortezánná, iest nátury Krokodylowey, ktory zámorzywzy, nád trupem płácze. AndPiekBoh 63. ▲ natura boska: ▲ potrzeba natury: Iuz nade dniem iakis człowiek [z] Swieczką dla potrzeby natury wszedł między owe obaliny y usłyszawszy konaiących ludzi ięczenia zląkszy się uciekł y innych ludzi zawołał [...]. HistŚwież 81. [...] książęta małe, synowie jej [księżnej krajczyny], zamknięte były w wielkiej niewygodzie i smrodzie, gdyż w tej jednej izbie spać, jeść i inne potrzeby natury czynić musieli. MatDiar I, 285.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: Od łáskáwey ręki ábo nátury bárziey boli. KnAd 764.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: SPas