Słownik XVII wieku

Słowniki:
L (XVII), SWil, SW, SJP notują
SStp, SXVI, Kn, T nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1613

Formy: lp M. antydot; D. antydotu; B. uż. nżyw. antydot; N. antydotem; Ms. antydocie; ~ lm M. uż. nosob. antydoty; N. antydotami

Etymologia: <łac. antidotum, z gr.>

Znaczenia:

1.med. »lekarstwo, zwłaszcza przeciw truciznom, jadom, odtrutka«: Antidot, to iest lekarstwo przeciw truciznom y zarazom. SyrZiel 399. Obrażonym od bestiy jadowitych, so1 ta, oleiek, sok, y Antydot, bywa wielkim ratunkiem, tym rany namazuiąc. SyrZiel 400. Więc iey [żonie] krew puszcza [doktor], więc robi klisztery, Plastrow y proszkow, zadaie dla potu, Lecz iey nie może trafic antidotu. PotSyl 11.

◼ Przenośnie: ◼ Jeśli jednak ten sposób ma być pożyteczny, niech się fortel przemienia w antydot skuteczny. HugLacPrag 25. ◼ Precz precz wszyscy Lekarze precz Apteki bo tu, Tylko z Samego Nieba, trzeba Antidotu. PotPer 27v. ◼ To są zbawienne plastry, antydoty [o pokucie]. ChrośZbiór C3. ◼ To przecie antidotem mają ludzie pewnym: Rzemieniem, albo twardym przycierać jej drewnem [o złej żonie]. PotFraszBrück I I, 486.

2. »dzieło wyrażające krytykę czego«: Wydali na przeciw Apologiey [...] Script iadu Schismatyckiego y Heretyckiey trucizny pełny, a swym go Naśladowcom cukruiąc, Antidotem go otitułowali. SmotEx 3 nlb.. On [autor] we wszytkim tym Antidocie nic inszego nie czyni/ tylko kłama/ potwarza/ bluźni. SmotEx 6 nlb.. EXETHESIS [...] to iest ROSPRAWA MIEDZY Apologią y Antidotem o Ostatek błędow Haereziy. SmotEx k. tyt..