Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: KANCLERZ, KANCLIRZ

Słowniki:
SStp, SXVI, Kn, T, L (XVIII), SWil, SW, SJP notują

Formy: lp M. kanclerz // kanclirz; D. kanclerza; C. kanclerzowi; B. uż. żyw. kanclerza; N. kanclerzem; ~ lm B. uż. osob. kanclerzów

Etymologia: <śr. łac. cancellarius>

Znaczenia:

»minister prowadzący kancelarię królewską, piastujący pieczęć państwową, kierujący polityką zagraniczną i wewnętrzną; kierownik kancelarii (na dworze magnackim)«: Pan kanclerz wziął z [s]karbu 6000 Zło. iuz to niedarmo. PasPam 184. Rozumieiąc tedy ze moy Stryieczny ktory unich był kanclerzem y tak że mu Imię Ian z Gosławic chwycili się tego potentissime. PasPam 184. Wdzięcznieysza iest zawsze z ust Panskich nizeli przez kanclerzow a wizacyia. PasPam 223v.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ kanclerz Wielkiego Księstwa Litewskiego »najwyższy dygnitarz na Litwie«: Deklaracyia dana przez Krzysztofa Paca kanclerza WXLitewskiego. PasPam 208. ▲ kanclerz koronny »najwyższy w dawnej Polsce dygnitarz zajmujący się sprawami wewnętrznymi i polityką zagraniczną państwa«: Owszystkim od nas y od Wielebnego w Bogu Io Msci Xdza kanclerza Koronnego dostateczną będziesz miał wiadomość. PasPam 151v-152. Szembek, stojący, kanclirz koronny, w blejtramach Niepoprawne zródło .