Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1656-1688

Formy: lp M. kompania; D. kompaniej; C. kompaniej; B. kompanią; N. kompanią; ~ lm D. kompaniej; N. kompaniami

Etymologia: <fr. compagnie>

Znaczenia:

1.zbior. »towarzystwo«: Gdysmy tedy poszli do Cieletnić y do między rzycza iuz na granicę uchodziło siła kompaniiey y Czeladzi nazad do Polski. PasPam 53v. Niektorzy z kompaniiey postrzegli y pytaią coc się to dzieie że się to czasęm zapamiętywasz? PasPam 73v. Zachorowałęm niebezpiecznie iuz byli o mnie zwątpili kompania. PasPam 78v. Rzekł to przy kilku kompaniey miey że w Bogu Nadzieię że cię wydzwignie ztey Turbacyiey. PasPam 102v. Bom tez y ia trochę był pod węselił głowy zdobrą kompaniią. PasPam 120v.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ dostać kompaniej »znaleźć towarzystwo«: Przy Warszawie prędko dostanie kompaniey y znaiomosci. PasPam 174.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ dla kompaniej »dla towarzystwa«: Układzmy się miasto poduszki na tym Moskalu, a lezał blisko tłusty Moskal zastrzelony. Ia tedy mowię dobrze dla kompaniiey. PasPam 93v.

◼ Przenośnie: ◼ Chwalebni Tumulanci w wiekuistą zabrawszy się kompanią zegnaią przez mnie Woysko. PasPam 87.

2.wojsk. »jednostka organizacyjna w wojsku«: Gdy by Batalią Przyszło wystawić w Nową kompaniią z prostego gminu musieli by byli Ludzi sposobić. PasPam 110v. W kole Ieneralnym kazali Porucznikom deklarować Nomine swoiey kozdemu kompaniiey. PasPam 116.

◼ Przenośnie: ◼ Tys Rotmistrzem, cnoty są twoia kompania Nigdy Sława skomputu takiego niemi[j]a Tak sforną kompanią kędykolwiek czuie Tam się bawi tam miszka tam poruczniku[ie]. PasPam 275.

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1656-1688

Formy: lp B. kompanią

Etymologia: <fr. campagne>

Znaczenia:

»wyprawa wojenna«: Rozeslismy się nastanowiska że by się na przyszłą lepiey przygotować kompaniią. PasPam 200v. Kiedy tedy krol wybierał się natę kompanią była ochota wewszystkich Ludziach. PasPam 259v.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ iść w kompaniją »udać się na wyprawę wojenną«: Deklarowali znami ze by iść w kompaniią co kolwiek wytknąwszy y sporządziwszy się. PasPam 118v. Idę wkompaniią choc przykrey zimy nie uwazaiąc injurias [srogości]. PasPam 134.