Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: MANELA, MANELLA, MANNELA

Słowniki:
SXVI, Kn, L, SWil, SW, SJP notują
SStp, T (?) nie notują

Formy: lm D. manelów; B. manele // mannele

Etymologia: <wł. maniglia>

Znaczenia:

»ozdoba na ramię, bransoleta; tu iron: kajdany, łańcuchy«: W Manelli jednej kamjenie stoią zloty Pol. 70. ArchRadziw 1637 46/1. Nie ná toć Oćiec skárbił/ ábyś zápámietawszy pierwszey Mátki swey y Dobrodźieyki/ to iest Oyczyzny: Złoto/ srebro/ ktore po nim pozostało w ogniwá w łáńcuchách w pętá niepotrzebne/ ręku mánnele/ w kánaki y kámienie/ ktore tylko sámym oczom/ á nie rozumowi świecą/ ná robaki tkáne/ bez ktorych nie te simulachta animata niewiásty/ ále y Monárchowie świátá przed tym świetni/ y w powadze byli/ zlał/ zrzućił/ y obroćił. ZłoteJarzmo 5. Kazałęm Burmistrza zowych manelów rozstroić. PasPam 169v. Tey się tedy trzymáiąc Reguły/ nie opuszczáią żadney okáziey vćiech y zábaw wesołych/ wszytek czas tráwią ná iedzeniu y pićiu; A żeby násyćić obżarstwo swoie/ przedáią kámienie odpásow/ mánelle/ y záusznice. RicWielJMon 179.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ wziąć manele »zostać skutym w kajdany«: Deklarowałęm ze go wten czas wypuszczę kiedy będę in toto Satis factus [zadowolony w zupełności] y wprowiancie y w podwodach. Iezeli mi zas wczymkolwiek niebędzie wygoda pewnie poiedzie zęmną do Warszawy. Wziąwszy manele na nogi. PasPam 168v.