Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: post 1616

Formy: lp M. miecz; D. miecza; B. uż. nżyw. miecz; N. mieczem; ~ lm M. miecze; B. uż. nosob. miecze

Znaczenia:

1. »rodzaj broni siecznej«: Prawił iedno kurzeczy, drugie nic potym, A miecz zaraz podle boku z chłopcem. PasPam 83v. On uderzywszy dwiamia [dwiema] palcami wmiec odpowie ia ztą tylko iedną Panną zwykłęm tancowac. PasPam 84. Powiedano że on y w domu podpiwszy każe Muzyce grać i zmieczęm rozne sztuki szermierskie wyrabia. PasPam 84. Iezeli nie brał mieczem po szyiey togo pewnie nie minie. PasPam 167v. Niech czyie Herbowne za Rzecpospolitą zastawiaią się miecze. PasPam 205.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ mieczem i ogniem »wojną i pożogą«: Ten Iaszczurczy Narod Trzy częsci Oyczyzny naszey mieczem y ogniem z plądrował. PasPam 118. ▲ przez ognie i miecze:

◆ Związki frazeologiczne: ◆ miecza dobywać »prowadzić wojnę«: Iuz Mars krwawego miecza swego Niedobywa. PasPam 272. ◆ katowskiego godny miecza:

2. »ścięcie mieczem, śmierć prze ścięcie«: Na tych tedy dobrych Consyliarzow zachować te wierze y Miecza pogrozki bo się ia ich nieboię. PasPam 139v. Nate słowa moie kiedym mowił że mi mieczęm y Smiercią grozą Obrocił się krol do Podkomorzego koronnego y rzekł pies to mowił. PasPam 149a. Tamci zas Cholerycy Pragnęli miecza y krwie rozlania. PasPam 241v.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ miecza dobywać: Iuz Mars krwawego miecza swego Niedobywa. PasPam 272.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ katowskiego godny miecza »zasługujący na karę śmierci«: Co ktorego ex magnatib[us] wspomną to nie rzeką tylko zdrayca katowskiego godni [zam. godny] miecza etc. PasPam 243.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Broń mieyscem/ Rusnicá w lesie/ Kopija w polu/ Miecz ná vlicy/ Puginał w cieśni. Strászne są. ŻabPol B2. ● Bárziey boli od ięzyká niż od miéczá. KnAd 10.