W TRAKCIE OPRACOWANIA
Data ostatniej modyfikacji: 13.03.2023
Warianty fonetyczne:
SERMIERZ, SZELMIERZ, SZERMIERZ, SZERMIRZ, SZYRMIERZ
Słowniki:
SStp (
szermierz, szyrmierz),
Kn,
T,
L,
SWil,
SW,
SJP notują
SXVI (jeszcze nie wydany) nie notują
Znaczenia:1. »człowiek biegły we władaniu bronią sieczną«: Vkazał Tánkred bok tarczą odkryty Znáć beło że był ćwiczonem szermierzem. TasKochGoff 144.
Vczynił Chrystus Pan z Vczniámi swoimi/ iáko szermierz czyni mądry. Náuczy uczniá swego wszytkich sztuk szermierskich/ ále iednę sobie zostáwi/ á to dla tego áby záwsze przechodził vczniá swego [...]. BirkNiedz 11.
Tym większym gniewem barziey zápalony Czarniecki zdrugiey náciera nan strony: A gdy on co raz iak Szermierz nań siecze Ten do krzyzowey Sztuki śię uciecze, Y błyskáwicą na niego woiuie. OblJasGór 42.
Druga [chorągiew] takieyze Masci pienięzne zołnierze wiodła, y dwor Ulrykow, y harde Szermierze. DrobOpow 99.
W złym Koniuraci rzeczy widząc razie [...] Wnet zaciągaią Szermierzow do szpady ChrośKon 4.
Ten co uczy iák broni umieiętnie y zręcznie záżyć, iák nią robić Szermierz, Fechmistrz. DanKolaDyk 535.
Szelmierz, le maitre d'armes. KulUszDyk 194.
●
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa:
●
Po uięciu broni, szermierzá poznáć. FredPrzysł D1v.
●
Co szydłem zárobisz to szermierzom wydaiész. KnAd 309.
◼
Przenośnie:
◼
[...] chytrością dawnych zdrad czartow oszukány, Jáko niebiegły Szermierz legę przekonány DamKuligKról 287.
2. »człowiek walczący publicznie dla przyjemności innych, też: zapaśnik, gladiator«: [...] ludźi Stárodawnych pásownicy Szyrmierze Skoczkowie mieli Jęczmień w ustáwicznym y w powszechnym używániu SyrZiel 966.
Palestrita Zapasnik, Sermierz. SłowPolŁac 98.
Szermierze ci co się pięściami między sobą bili. DanKolaDyk 322.
Plac [...] był piaskiem usypany, áby krew w siebie bráł, z bestyi albo szermierzow się rániących płynącą. ChmielAteny II 90.
3. »stronnik, pomocnik w walce, zabójca«: Decimus Brutus, ze nam dodał ręki Godźien iest za to chwały godźien dźięki Bo właśnie na czas od nas umowiony Dla bespieczeństwa szermierze sprowadźił Więc y wy do tey mieycie się obrony Wspomniawszy iako o wolność się wadźił. ChrośKon 15.
Znaczenia niepewne:
1 lub 2: Oto idą Szermirze á chcemy pátrzyć iáko szermują. VolcDial 58.
I wsze insze zabáwy/ mogą tu y łgarki Cygáńskie stánąć/ chciałem był rzec práktykarki. Mogą y zapáśnicy i szermierze swoie Wypráwiáć sztuki/ wolno wymyśláć y stroie. Wolno się y ná błazná mądremu bierzmowáć/ Wolno y bydź nim wiecznie/ wolno dokázowáć. MorszHRoz C2v.
[...] wydłubáć ná Miedzi; wykłoł, wybił Szermierzowi Oko. ErnHand 86.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]