W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 13.10.2014
MASŁO rzecz. n
Słowniki:
nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1603
Formy: lp M. masło; D. masła; N. masłem; ~ lm D. maseł
Znaczenia:
hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicjiY miodu/ y másłá/ i owiec/ y serow krowich/ przynieśli Dawidowi/ y ludowi/ ktory był z nim/ áby jedli; Bo mowili; Lud ten głodny jest/ y zprácowány/ y prágnieniem zmorzony ná puszczy. BG 2Sm 17, 29. Wziąwszy chleba y masła ktore zawsze ziaszczem stoi to Smaruią y iedzą. PasPam 55v. Victualia zas rozne [mieli Turcy] specyalne od Ryzow Miąs Chlebow, Mąki, maseł, Cukrow, Oliw, y Inszych. PasPam 261. Mowię nie będę ia z Masłęm iadł poniewasz Wigilia. PasPam 280. Item weźmi másłá młodego nie słonego, wosku żołtego zárowno, rospuść nad ogniem, iak przestydnie, przyday białek od iájá ubity, umieszay, násmaruy bibułę y przyłoż, czyn to dwá rázy ná dzień. PromMed 104.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: masło majowe (sz. zm.): Maść na bardzo uporne sadno. Kup w aptece chrząszczów żółtych [...] stłucz je na proch w moździerzu, potem wziąwszy masła świeżego majowego [...] zmięszaj dobrze kopystką drzewnianą [...]. DorHipTur 217. O zatretowaniu [...] Weźmij owczych bobków, oleju lnianego, octu twardego, majowego masła, utłukszy babki rozpuść [...] rozmażże ją na chustę, a tem nogę i zatret obwini. DorHipTur 241. Rány [...] leczy/ korzeń drobno pokráiány/ á w máiowym másle Smáżony/ (...). SyrZiel 77. (...) do tego przydać [...] másłá Máiowego bez soli/ oliwy/ po łotow szesnaście (...) SyrZiel 604. Masła te, które pokupione, lepiej teraz zażywać, bo się to starzeje i zepsuje. Teraźniejsze to tylko majowe na chowanie dobre, o które nie trzeba się frasować. SobJListy 111. Czwarte przepurgowánie, Faenum Graecum vwárzyć z Máiowym másłem bez soli, y przez kilká dni dawáć koniowi. HaurEk 46. Weźmi: Majowego Swieżego Masła niesłonego, y kilka razy go w wodce Rożaney przepłokawszy [...] rozcieray [...] BeimJelMed 237. [Marg.] Czárownice másło máiowe z wody robią. 153. [...] weźmi Másłá máiowego przetopionego pułtorá gárcá [...] VadeMed 269.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: Námaż ty chłopá másłem/ przedsię on dziegciem śmierdzi. RysProv XI, 4. ● Kraków. Szlachetne i przesławne miasto, i wszelkiej czci dla wielu ludzi znacznych i cnotliwych, w sczęściu, jako grzanki w maśle, pływać będzie i wesoło im rok zejdzie, bo w każdym kościele będą w organy grać. MinSow 280. ● Osła masła przez piec trżasła. KellGram 243.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: SPas