Słownik XVII wieku

Warianty fonetyczne: REGESTR, REGIESTR, *REGEST, *REGESTRZ, REJESTR, *REJEST

Słowniki:
T (regiestr, regestr), L, SWil, SW, SJP notują
SStp, SXVI (?), Kn nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1621-1643

Formy: lp M. regestr // regiestr // rejestr; D. regestru // regiestru // rejestru; B. uż. nżyw. regestr // regiestr // regest // regestrz // rejestr // rejest; N. regestrem // rejestrem; Ms. regestrze // regiestrze // rejestrze; W. regestrze; ~ lm M. uż. nosob. regestra // rejestra; D. regestrów // rejestrów; B. uż. nosob. regestra // regiestra // rejestra; regestry; N. regestrami // rejestrami; Ms. regestrach // rejestrach; regestrzech // rejestrzech

Etymologia: <łac. regestrum, registrum>

Znaczenia:

1. »lista, spis, wykaz«: Szuflada z regestrami i inwentarzami różnemi. InwKorGęb 115. Pokazałęm im Regestr kommissarski iak wiela pługow na ktorą wies połozył. PasPam 63v. Obadwa byli mazurowie obadwa Starzy [...] obadwa ząnaci, y podle siebie w regestrze. PasPam 84. Porucznicy podawali Regestra Iuramentu odprawionego swoich kompaniiey. PasPam 120. [...] zginęło ná placu Tyśiąc pięć set, postrzelonych dwá Tyśiącá śiedm set, innych Officierow regestr się nádeszle. EksprBat 2.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ regestr zawierać »być na końcu listy«: Iuz bym się tez zgodził benemeritorum choć Regestr zawierać. PasPam 133.

2. »rachunek«: Pokazałby tynf [Tynf - nazwisko] Regestra kiedy by go pociągniono co W MM Pan wziąłes, co kommissarze co Dwor. PasPam 194.

3. »część skali dźwiękowej głosu a. instrumentu, różniąca się barwą od innych części«

◆ Związki frazeologiczne: ◆ jako z regestru »ściśle, dokładnie, jak według nut wypada, zgodnie z melodią«: Insza to słuchaiąc wdzięczney melodyiey uczyć się Baletow, kapreolow, Tancow, szykuiąc podkasałe noszki iako z regestru. A insza słuchać klangoru Marsowey kapele. PasPam 138v.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Iák z réiéstru/ z tábulatury chodzi/ czyni. Homo palaestrae institutus: homo é palaestrae, Decori per quàm studiosus. Omnia accuratè, decenter, exactè [...] agit: In omnibus actionibus concinnus et elegans est [...]. Kn 231.