Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1618

Formy: lp lp M. nic; D. niczego; niszczego (!); B. nic; N. niczym; Ms. niczym

Znaczenia:

zaimek nieokreślony »żadna rzecz, sprawa itp.«: Nie mogł [Chrystus] nas oszukáć bo iest prawdą naywyższą/ á kiedy też mogł z niszczego świát wszytek stworzyć/ tedyć mogł y chleb w Ciáło swoie przenaświętsze odmienić. StarKaz 33. Maią [...] naczynia takie adaptowane że się wnich nic nie zepsuie y niezamoknie. PasPam 69v. W iedney prowincyiey ma iedno w drugiej insze rzeczy ytak ni czego nie upragnie. PasPam 71. A w tym Rylski wchodzi, y pyta. A nasze zamysły w co? Odpowiedziałęm podobno w nic. PasPam 75. Tak sliczny porządek że y proszka na niczym nie zobaczy rzekłby kto iakby dopiero trzeci dzięn ztamtąd Zakonnikow wygnano. PasPam 77v. Poiechałęm tedy z Radomskiego Z ni z czym maiąc wolą o te Licencyą starac się. PasPam 114v. Widzą że onić nie proszę mąm wszystkiego dosyć. PasPam 169. Stanąłem w Bereniczu. Wiesto iest ale tez nąm nietrzeba było Miasta kiedy na niczym nieschodziło. PasPam 173. Na Papiestwo cię tez pewnie niezawołaią bo wniczym nienasladuiesz Piotra Swiętego. PasPam 196v. Ten niespodziewa się niczego. PasPam 230. Siła mowięmy, hałassy robiemy, a kiedy przyidzie do czego to nieumięmy nić. PasPam 239v. Tak Udawano że ich y Niekrzywdził w niwczym tylko że miał zdobycz wielką ktorey mu Oni inakszem sposobem wydrzec nie mogli asz Zbuntowawszy się. PasPam 277.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ nic (inszego) tylko:

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ nic na świecie: Drugi grzyb oblezy się w domu iuz oniczym naSwiecie ani o publice nie mysli ani o tym że by Imię iego znano. PasPam 249v. ▲ nic niewart: Gäntzlich/ cále; das ist gäntzlich nichts werth/ to cále nic nie warto. (nie godno.). ErnHand 364. Szymon ogrodnik: chałupa, stodoła nic nie warto. InwChełm 191. VIN [...] Ce vin n'a que la cappe et l'espée. Infirmi admodum saporis vinum. Wino nic nie warto. DanKolaDyk II, 584. ▲ nic wart: [Sługa, który zakopał talent] dzielne pomocy Boskie iákoby nic warte nie były/ bez skutku psuie. BujnDroga 418. VALEUR [...] Un homme de nulle valeur [...] Człowiek nic wart nic nieważący nikczemny. DanKolaDyk II, 564. ▲ acz nic: Acz nic/ vide Przynamniéy. Kn 4. Przynamniey/ ácz nic. Minimum. Kn 879.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ nic nie wiedzieć o świecie »być nieprzytomnym«: Tym czasęm woda poczęła przybierac przybiega Strosz Szpychlerzowy daiąc znać że by posłac do ładowania a ia o Swiecie Niewiem. PasPam 279v.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Pánowié nic nié robią/ á dobrzé się máią: A chłopkowié zaś/ robiąc ná onych/ wzdychaią. KnAd 819. ● Komu przynagła co gwałtownego/ nie zátrzyma go nic błażeńskiego/ roskosznego. KnAd 911. ● Wszytko się nágrodzić może/ tylko strách nic. RysProv 85. ● Sytemu nic nié smákuié. KnAd 1124. ● Cnotę dość pochwalić/ á daley nic. KnAd 84. ● Przyiacioł wnét dość nabędziesz: Jéśli nic nié bráć/ wiéle dáwáć będziesz. KnAd 968. ● Trzy rzeczy/ á nic grzeczy. RysProv XV, 6.