W TRAKCIE OPRACOWANIA Data ostatniej modyfikacji: 23.11.2020
DWA licz.
Słowniki:
notują
Formy: M. mnżyw dwa; mżyw dwa; mos dwaj; dwa; dwóch (z D.); ż dwie; n dwa; D. dwóch; dwu; C. dwiema; dwóm // dwom; mos dwoma; B. mnżyw dwa; mżyw dwóch; dwu; mos dwu; dwóch; ż dwie; n dwa; dwie; N. dwiema; dwoma; Ms. dwóch; dwu
Znaczenia:
1. »liczebnik główny odpowiadający liczbie '2'«: Orzeł o dwu głowach dyamentowy z rubinkami. NiemPam 281. Vpatrzywszy tedy Mahomet occasią napisał ieden zakon w ktorymby wszyscy mogli mieć nieiaką cząstkę. Ratowali go w tym dwai żydowie Apostatowie y dway haeretikowie łotrowie. BotŁęczRel IV 146. Wszytkie płácze/ y wszytkie frasunki troskliwe: Wszytkie lámenty/ wszytkie płácze żáłobliwe. Ilekolwiek śmiertelnych obrzędow ná ziemi: wszytkie się zwalcie ná mię/ z ciężarámi swemi. Cokolwiek łez ná sercu/ y pod sercem żywie: Zbierzcie się wszytkie záraz do kupy rzewliwie. Płyńciesz dwiemá strumieńmi w zápłákáne oczy: Krew się niechay zá łzámi ná ostátek toczy. RożAPam 94. Wziąć [...] z Benediktu ábo Skukliku wodki/ syropu Fiołkowego po dwu łyżek. SyrZiel 1152. Naprzod idą bareczki małe o jednem wiośle, potem o dwu wioseł, o trzech, o czterech. PacOb 160. Tedy wyszłá z miejscá ná ktorym byłá z onymi dwiemá synowymi swymi: á udáły się w drogę/ áby się wrociły do ziemie Judá. BG Rt 1, 7. Ale zostáli byli dwá mężowie w obozie/ imię jednego Eldád/ á imię drugiego Medád: ná ktorych też odpoczynął on Duch: (bo oni byli nápisáni/ choć byli nie przyszli do Namiotu/ á ták y ci prorokowáli w obozie. BG Lb 11, 26. Przyszli potym áż do rzeki Eschol/ y urznęli tám gáłąź z gronem jednym jagod winnych/ y nieśli ją ná drążku/ dwá tákże gránatowe jábłká y figi. BG Lb 13, 24. A od zgromádzenia Synow Izráelskich/ weźmie dwu kozłow ná ofiárę zá grzech/ y jednego báránká na cáłopalenie. BG Kpł 16, 5. Z domow wászych przyniesiecie chleby ná obrácanie tám ysám: dwá chleby ze dwu dziesiątych części pszenney mąki z kwásem upieczone będą: pierwiastki to Pánu. BG Kpł 23, 17. Nárámienniki przytym porobili ták/ áby się jeden z drugim spojić mogł: ná dwu krájách ich spajáły się. BG Wj 39, 4. Dwá/ pará/ Duo [...]. Kn 154. W samym Klasztorze mieszkac chce y bendzie [Zofia Koniecpolska]. Ochmistrzow dwu przyielizmy. Białłagłowy te zostaią ktore od nas z domu wzieła. Haidukow czterech z żałobie, chłopiąt kilka, kozakow dwai dla listow y porozumiewania się z nami. OpalKListy 389. W ich krwi i sprawiedliwość, choć przedtym mnie bliższa, utopiona, nowym go zwycięstwem wywyższa i jam częścią tryjumfu, kiedy wolen grozy wiedzie mnie z dwiema królmi w niewoli powrozy. CorMorszACyd 74. Expensa doroczna starostwa [...] Dworznikowi [...] fl. 40 Dwiema parobkom, chłopcom i dziewkom [...] fl. 120. OpisKról 421. Skoro powie [wezyr] o Polskiey Woynie swoie zdanie Przypomni co w ich świętem stoi Alkoranie Kędy Machomet Turkom surowem zakazem Zwady ze dwoma broni Nieprzyiacioł razem. PotWoj 29. Wrocili my się tedy do Miasta tylkosmy rozkazali żeby zkozdey wsi po dwoch przyszło by mieli kwity poborowe że by się z nich informować ktora wies więcey ktora mniey ma Gruntow. PasPam 81v. Wolskich Stoi dwoch grzecznych Ludzi Paweł co był Starostą potym Litynskim y drugi co go zwano odlewany. PasPam 92. Iest to Nodus Gordius I dwiema palcami związać go było Snadno ale pochwili nieda się rozwiązać y zębami. PasPam 139. Ten dysgust uczynić chcecie nie mnie ale Dwiema Monarchom. PasPam 169. Rozdzielono nas na dwie watahy. Dano nad iedną Watahą kommęndę Kalinowskiemu. Nad drugą zas mnie. Poszlismy dwiema Szlakami nocą. PasPam 236. Gdy zaś ktory Rolnik ma trzech albo dwoch Synow niektorych niech przysobie do roli applikuie. HaurEk 66. W Tryangule, Rozwartokątnym BCD kwadrat na ścianie BD przeciwney angułowi rozwartemu C większy iest niż dwa drugie kwadraty na drugich dwoch ścianach (BC, CD). SolArch 1, 264. Dwoch Szrob siłá iest przedziwna: ták że nimiey Cieśle budynki podnoszą: y w Roku 1686, Sławny Piotr Bebor, Budowniczy Krolewski, całą Wieżą Ratuszną Krakowską [...] wyniosł z sześcią pomocnikow. SolArch 13. Naypierwszym Korwin tey był Authorem fozy, Fráncuzá między dwoma, zábiwszy Obozy. Zbroię oddał Mársowi, że mu pomogł w zwádzie, Pierścień sobie ná pálec, znák honoru kłádzie.Odtąd wolno nikomu nie bywało w Rzymie, Pierścieniá miec złotego chybá kto go zdeymie. PotPocz 146. Gdy ci dwai Prorocy skończą swiadectwo swoie, bestya, to iest Antychryst, podniesie przeciwko nim woynę, zwycięży ich y zábiie. BystrzInfCosm H3v. Dwoch amoratow [Apollina i Narcyza] miłość mściwa tropi, Jednego spali, drugiego utopi. DrużZbiór 529. Dwa. zwey. deux. T III 290. Dwa wird vor einem Masc. dwie vor einem Foem. und dwa, oder dwie vor einem Neut. gesetzt. [...] § dwa domy; dwie Pany; dwie (dwa) serca. T III 290.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: dwa a dwa: Dwá á dwá/ vide Po dwu. Kn 154. dwa a dwa. zu zweyen. deux à deux. T III 290. ▲ we dwa brety: Przykryto ziemię feilundyszem czerwonem, na nim we dwa brety złotogłowiem tureckiem ciemnobrunatnem. NiemPam 46.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: Bog sam widząc że z ciebie ni iemu świeca/ ni czartu ożog/ że/ pod pokrywką pobożności/ twey lubieżności szukasz; a (iák więc mowią) iednym charte[m] dwoch zaięcy gonisz. BujnDroga 71. ● Dwié robocié rázem robić trudno/ niépodobno. KnAd 219. ● GOUTTE [...] PODOBNI do siebie iák dwie krople wody iedna z drugą. DanKolaDyk II, 93. ● Dwá rázy Zoná mężá biłá/ raz że ogorki łupił/ a drugi raz/ że iábłek nie łupił. RysProv III, 5. ● (war.) Zaden niemoże dwiemá Pánom służyć/ Abo iednemu zechce się przysłużyć: Abo drugiego schowa nienawiści/ z obudwu rázem trudno wziąć korzyści. TwarKPoch G3v. Zaden sługá nie może dwiemá pánom służyć/ gdyż álbo jednego będzie miał w nienawiści/ á drugiego będzie miłował; álbo się jednego trzymáć będzie/ á drugim pogárdzi. Nie możecie Bogu służyć i mámmonie. BG Łk 16, 13. Powiedzieli [mieszczanie] że Niemoze nikt dwiema Panom Służyc mąmy tez teraz swoich Panow ktorym się wysługuiemy. A Stał tam Litwy Pułk. PasPam 166v.
2. »składnik liczebników wielowyrazowych odpowiadający liczbie 2«: A było jch policzonych według fámilij jch dwá tysiącá, siedm set y pięćdziesiąt. BG Lb 4, 36. A Poczet mężow ludu Izráelskiego táki jest. Synow Fárosowych dwá tysiącá/ sto y siedmdziesiąt y dwá. Synow Sefátiaszowych trzy stá siedmdziesiąt y dwá. BG Ne 7, 8-9.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
DWAJ
w funkcji rzeczownika
Formy:
Znaczenia:
»dwaj mężczyźni«: Ma[m] te wiadomosc isz mię dwai do dworu opisuią ieden pokoiowy moy, a drugi blisky boku mego. OssJŻyw 31v.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: WG