Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: 1612

Formy: lp M. róża; D. różej; C. różej; B. różą; N. różą; Ms. róży; W. różo; ~ lm M. róże; B. róże; N. różami; Ms. różach; W. róże

Etymologia: <łac. rosa>

Znaczenia:

1. »kolczasty krzew ozdobny o pięknych kwiatach«: Pódźmy do arfy stąd Dawidow[ej]; acz to przebieżeć krótkimi słowy, czym on wiersz jako czerwoną różą potrząsnął, trudna, lecz te, co wróżą o śmierci Jego, rytmy wspomni[j]cie: i jako jawne na krzyż przybicie i ostre groty on wymalował. MiasKZbiór 123. Jam jest jako róża Sarońska, a lilija przy dolinach. BG Pnp 2,1. Weselić się z tego będzie pustynia i miejsce leśne, a rozraduje się i zakwitnie jako róża. BG Iz 35: 1. Ogród, w tym się wino rodzi, Z boków róża ganki chłodzi. JarzGośc 120. Posłuchajcie mnie, pobożni synowie, rozwijajcie się jak róża rosnąca nad strumieniem wody! [Syracha] BW 39: 13.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ róża angielska:

◼ Przenośnie: ◼ Masz wonną łąkę Męki Pana twego a po niej pełno kwiecia rozlicznego: są hijacynty, są róże szkarłatne, jest balsam, są i fijołki brunatne. TwarKPoch 63-64.

a) »kwiat tego krzewu«: Jakie tam [na wyspie Alcyny] owoce i kwiecia wychodzą. Lilie, gelseminy, fiołki wonniejsze, Amaranty i róże. ArKochOrlCz III 212. Hijola fijołeczki użyna na łące, Rożyna zrywa róże czerwonogorące, Amaranta rozmaryn smaragdowy lubi, Maryna rozsadzonym majrunem się chlubi; Lecz gdy piękna Pałachna nad wstydliwym czołem Zwiesi wieniec, z wasiłku wity równym kołem, Jako sama dziewice urodą przodkuje, Tak przy niej insze zioła wasiłek celuje. ZimBSiel 129. Tam [w niebie] wirydarze z rajskimi ziołami, drzewa kwitnące złotymi różami, które przenigdy z nich nie opadają, lecz wiecznie trwają. BolesEcho 117. Purpurą roże, czarnym borowki bławatem, Sniegiem zdobi lilie; fiołki brunatem [Zefir]. ClaudUstHist 17.