ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO Data ostatniej modyfikacji: 05.05.2021
KOZI przym.
Słowniki:
notują
Formy: lp M. m kozi; ż kozia; n kozie; D. ż koziej; n koziego; B. m nżyw kozi; ż kozią; n kozie; N. ż kozią; Ms. ż koziej; n kozim; lm M. nmos kozie; D. kozich; Ms. kozich
Znaczenia:
»właściwy kozie, charakterystyczny dla niej; podobny do kozy«: Tu ich też żaden Pan/ ani Szlachcic nie przypuścił do herbu swego/ gdyż się żaden Tatarzyn herbem szlacheckim nie pieczętuje/ tylko piątna swoje wymyślne i przyrodzone mają/ jako kobyle ogony/ kozie rogi/ szkapie kopyta/ szczeciny świnie/ wielbłądowe garby/ etc. to herby Tatarskie wyśmienite i przynależyte. CzyżAlf 10. WRZESIEŃ. Nieleń się urwać owoc w sadzie z lekka: Przytym koziego możesz zażyć mleka Apteki zażyj różnego korzenia Do potraw/ na czas krwie zbytniej puszczenia. OlszSzkoła F. Lekarstwo też w obroku dane sobie koń w torbie pożyć może, niewiedząc; odor też z koziej w torbie sierści, jest koniom pomocny, jako i kozy wstajni wraz z końmi chowane. ChmielAteny III 481.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: kozia broda (sz. zm.): Brodá kozia. Aruncus. Oszkos/ ożio barzda. SzyrDict 22. Barbe de chevre. Aruncus [...] Kozia broda. DanKolaDyk I, 302. ▲ kozia bródka: Brodá kozia/ proprie Aruncus [...] vide Kozia brodká. Kn 45. Aruncus. Ziegenbart. Koża brodká. GuldOn 64. ▲ bot. kozia broda »roślina dwuletnia z rodziny złożonych; Barbula hircina, Trapogonon«: Ilmiczká/ ilmowna ziéle/ kozia brodá. Vlmaria, Siren. Barba hirci, Offic. Kn 250. Vlmaria, Barba Caprina, Kozia brodá [regestr ziół]. CompMed 29. ▲ bot. kozia bródka: Kozią brodką/ dla tego [nazwano to ziele]/ że gdy zwiędnieie kwiát/ y záwrze się iákoby w pąpie: w wierzchu wydaie z siebie/ iáko iáką szedziwą brodkę. SyrZiel 1240. Kozia brodká/ ziéle/ Wliśnik/ Słonécznik mleczny. Tragopogon [...]. Kn 311. ▲ groch kozi: Groch kozi/ vide Łyszczycá. Kn 209. ▲ brodawka kozia: Brodawki kozie ná szyi/ Noëlae [...] die wärtzlein/ die den Geysen an den schlund hangen am halss. DasHünDict Pp ijv. ▲ kozi mlecz (sz. zm.) »roślina z rodziny złożonych, powłoka, utwar; Chondrilla«: Kozi Cyek/ álbo Mlecz Kozi/ Rozdział 102. SyrZiel 1165. DRudzy Ziołopisowie to ziele [brodawnik] miedzy kozie Mlecze kłádą/ pierwszym kozim Mleczem Dyoszkoridowym mienią go bydź/ ále się mylą: bo Dyoszkorydow Mlecz kwiátu modrego/ á Brodawnik żołtego: Liściem tákże rożny od koziego Mleczá/ y owszem by mnieysze/ miększe/ tákże kwiát gdzieby więtszy miał/ byłby tak Podrożnikowi podobny/ żeby iednego od drugiego trudno rozeznáć. SyrZiel 1165. Zielé we wszystkich swoich częściach smaku słodnieiącégo iest/ iáko y Kozi Mlecz pierwszy. SyrZiel 1165. Koziego Mleczu/ kilka rodzáiów znáyduiemy. SyrZiel 1165. Te kozie Mlecze drudzy sczerbakámi miánuią álbo Endywią/ przeto że iednego są z sobą przyrodzenia. SyrZiel 1168. Mogą też bydź [prośniczki] ná mieysce Endywiey/ Podrożniku/ y kozich Mleczow/ do lekarstw bespiecznie vżywáne. SyrZiel 1169. Kozi mlecz ábo cycék/ ziéle. Chondrillon. chondrille, es. seu chondrilla, ae. Kn 131.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autorka: