ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO Data ostatniej modyfikacji: 10.03.2016
WYDAĆ czas. dk
Słowniki:
nie notują
Formy: bezok. wydać; ~ cz. prze. lp m 1. os. wydałem; 3. os. wydał; ż 3. os. wydała; lm mos 3. os. wydali; ~ cz. przy. pr. lp 1. os. wydam; 2. os. wydasz; 3. os. wyda; ~ im. uprz. wydawszy
Znaczenia:
1. »przekazać kogoś komuś«: Sapieia zas wszystkich swoich [sc. więżniów] wydał na zamian gdyz było w niewoli wiele Szlachty Szlachcianek Zołnierzow. PasPam 101. Proszę WCI żeby napisać assygnacyią [...] że by ad 1 mam requisitionem [na pierwsze żądanie] wydano z Zołkwi tamtego Tatara. PasPam 285v.
Związki frazeologiczne: wydać kogoś na sztych (sz. zm.) »SZTYCH«:
2. »wypłacić, zapłacić«: Szelągi Wołoskie wprowadzono do Polski a Srebrney y Złotey monety wydano zanie tak wiele za Granice. PasPam 187. Bog widzi zem więcey wydał na prawo nizeli mi Olszowka przez te Sześć Lat Dzierzawy moiey uczyniła. PasPam 285.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: koszt na coś wydać:
3. »podać do wiadomości«: Wkroczono w Materyją że by Sądzic tych ktorzy niewinnie Consurgunt [powstają] przeciwko Panu. I wydać im Mandat. PasPam 242v.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: wydać ordynans (sz. zm.): Turcżyn wydał Forman/alias po naszemu ordynans/ Sylistryskiemu Baszy y Rumelcżykom, aby szli Chmielnickiemu na posiłek. HistBun 28v. Owemu wojsku w Ukrainie stojącemu wydał ordynanse hetman, żeby pod Lwów do niego przychodzili dla odbierania asygnacyi hybernowych. OtwFDziejeCzech 240. Krol Jmć Portugalski [...] Ordynanse wydać kazał do woysk swoich [...] ażeby po nieprzyiacielsku z Hiszpanami postąpić attakuiąc onych z kazdey miary. MerkHist . ▲ wydać świadectwo: Jako świat wszystek nie tylko teraz, ale i na potym wyda powinne świadectwo nieustawających od wzięcia na głowę cnej tej korony prac, trudów, odwag i bezprzestannego obmyślawania około dobra państw sobie od Pana Boga powierzonych J.K.M. AktaKrak III 79.
4. »zdradzić«
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: wydać kogos z sekretu: ▲ sekret wydać:
5. »wytworzyć«
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: wydać ogień:
6. »urodzić, dać życie«: To Luminare minus [światło mniejsze] swą kolligacyią Nie mnieyszą Szczęsliwosci przyniesie porcyią kiedy dla większey Domu twego wspaniałosci Niebu y Ziemi wyda wdzięczne Latorosci. PasPam 271v.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: wydać ferman, wydać fermany (sz. zm.): Turcżyn wydał Forman/ alias po naszemu ordynans/ Sylistryskiemu Baszy y Rumelcżykom, aby szli Chmielnickiemu na posiłek. HistBun 28v. Jako sie Paszy podobały te moie reflexye, tak toż samo deklarował uczynić, iakom mu proponował, y zaraz na to Fermany wydał [...]. GazPol 1735/50, 8 nlb.. ▲ batalią wydać komuś: Pudicus [...] zebrał Woysko i batalią wydał Jadzwingom, których wcale zniósł. ŁubHist 33.
Związki frazeologiczne: kogo na bigos wydać »wziąć kogoś na języki, obgadywać, zniesławiać kogoś«: CAPILOTADE [...] MOWIĄ niewłaśnie: kogo ná bigos wydać, szarpać Imię iego y sławę ná sztuki. DanKolaDyk I, 254.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: Vderz w gárnéc dźwięk go wyda. KnAd 1161. Uderz w garniec dźwięk go wyda. an der Rede erkennet man einen Narren. on connoit les foux aux paroles & les ânes aux oreilles; au parler le bon cerveau. T III 364.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
*WYDANY
im. przym. bier.
Formy: odmiana złożona lp M. ż wydana; n wydano; lm M. mos wydani; nmos wydane; D. wydanych
Znaczenia:
1. »o kobiecie: poślubiona komuś«: Byłęm na Węselu Iey MSCi Panny Tomicki Kasztellanki Wielunskiey w Pinczowie ktora za Pana Walowskiego wydana. PasPam 257v.
2. »podany do wiadomości«: Przy Ordynansach doruszenia się wydanych taka była Ordynacyia aby wszystkie pułki iednego dnia stanęły wyobozie. PasPam 71. Scripta, Lauda [uchwały sejmikowe] Protestacyie Manifestacyie [...] wydane [...] kassuięmy. PasPam 211v.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: SPas