ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO Data ostatniej modyfikacji: 20.02.2014
Z przyim.
Słowniki:
nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1603
Formy: z // ze
Znaczenia:
hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:
Ustabilizowane połączenia wyrazowe: z boku: Ten w zad siecze, ten w oczy ten go [Rugiera] z boku kole. ArKochOrl 61. Tu Niemiec rozbrátány ku wam w oczy zmierza/ Tu Morze od pułnocy/ tu hárdy Przymierza Niedotrzyma Moskwicin: Tatry wiszą z boku/ A z tełu się okrywa w krwawym Mars obłoku. TwarSLeg 17. I teraz tedy - zrazu nie chcąc nagle Nadymać wiatrem na rozpięte żagle, Tylko wolnym tchem - ten nasz niełaskawy Eolus z boku mało ruszał nawy, Tak że i przez dzień, i przez nocną chwilę Nie wiem, jeśliśmy uśli całą milę. BorzNaw 177. Tosz wy z Czoła ia z boku wsiędziem prawi [Chodkiewicz] na nie [na pogan]. PotWoj 102. DE COSTE' [...] Z BOKU z strony nie prosto ukośnie. DanKolaDyk I, 376. ▲ z domu »o mężatkach: nazwisko panieńskie«: To iey własna maietność Sielecka, Gdyz była Heredyssa [dziedziczka] z domu Wodynska. PasPam 257. ▲ z potrzeby: Munsztuk zupełny hiszpański nakształt adziamskiego, [...] tego munsztuka dla kształtu, do stroju adziamskiego używają, względem krotochwil raczej, aniżeli z potrzeby. DorHipTur 158. [...] wołáć piwá kiedy się pić nie chce, nie z potrzeby, ále z głupiego obyczáiu to czyniąc, iest rzecz głupia [...]. StarPopr 65.
Związki frazeologiczne: z potrzeb, z potrzebę »tyle, ile trzeba«: 5 Iunij potym nieprzyiaciel w kilka Dni wziowszy armaty i ludzi z potrzebę, szedł pod Dziewiczy Monastyr [...]. MasDiar 94. Piołyn gorny. Ktorego gdy z potrzeb nie mamy, możemy tákże tego ktory po stárych murách y rumách znáyduie się bráć. SyrZiel 338. Tákowe ábowiem dzieci záwsze są nędzne/ płaczliwe/ y choćby pięć mátek ábo mámek/ záledwieby mu spotrzebę pokármu dodáły/ nigdy wszákże tákowe nie tyią/ ále bárzo cięszkie są SpInZąbMłot 56. Wszak ich znąmy takowych á ozadnym niewiem Zeby miał przysc do chleba albo go miec zpotrzeb [...]. OpalKSat 62. Jużem z pieluch wyrosła i lat panieńskich doszła, Już mam z potrzebę wzrostu i urody po prostu, A nie wiem przecie, kto mię na świecie Przyjmie w małżeńskie stadło. ZimSRoks 49. Wtóry [kmieć] Łakomy, ten ma z potrzeb bydła do roboty. InwKal I 138.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: Z iakim przestazeiesz [zam. przestajesz] takim się staiesz. PasPam 75v. ● Trudno z błazny záiąc. RysProv XVI, 2. ● Z cudzego koniá/ y śrzod błotá z siáday. RysProv XVII, 3. ● BOUE [...] MOWIĄ przysłowiem: Dom iák cale iest z błota y z gliny zá dom ladaiako stiwany [!]. DanKolaDyk I, 216.
[więcej cytatów w Korpusie Barokowym]
Autor: SPas