Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

GRZECZNOŚĆ

rzecz.
ż
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: GRZECZNOŚĆ, *GRECZNOŚĆ
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, T, L (XVII-XIX), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, Kn

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   grzeczność
D.   grzeczności ||   greczności
C.   grzeczności
B.   grzeczność
N.   grzecznością
Ms.   grzeczności
liczba mnoga
D.   grzeczności
Znaczenia
1. »wszelka cnota, zaleta charakteru, umysłu, usposobienia, postępowania«
  • – Naprzod Pan Constanty Brat nasz zdrow y grzeczny powrocił przed wyiazdem moim do Piotrkowa prosto na szczecin y drezno do mnie do Sierak[owa]. Wszystko dobre obiecuie nam indoles iego y qualitates iako skromnosc, trzezwosc, posłuszenstwo, grzecznosc y wrozmowie y wpostempku [...]. OpalKListy 456.
  • – Po długim prawowaniu wywiodsię stakowego opacznego udania, otrzymawszy na Pirkach Paliniodiam; prętko potym umar, godzien będąc dla grecznosci swei, nauki i krasomowstwa, by wolia Boza była, dłuszego wieku. VorLetSkarb 60.
  • – Andrzey Szułdrski Pieczętarz Władysławow ktory Dostoienstwo Gnieznienskiey, miał prepositury Człowiek wielki z rozumu, wymowy i Cnoty Z SzembekiemAlexandrem: naznaczony do ty Legacyi: y ten dał chociasz człowiek młody Iawne grzeczności iawne nauki dowody. PotWoj 166.
  • – Lecz y wtym iescze z moiey zyczliwości Nápominam was, ábyscie zgrzeczności, (Niezáciągaiąc ná sie zádney grozby Poki plac V nas maią wasze prosby) Vmieli wazyc Milera samego, Według zwyczaiu zdáwná Woyskowego. OblJasGór 49.
  • – Do chlubnego. Słuchając twoich grzeczności tak wielu, Obłapić się chce ciebie, przyjacielu; Ale zaś znowu, gdy[ś] sam ich i świadek, Sam i powiadadasz, całujże się w zadek. PotFrasz4Kuk I 280.
  • – Ciągnęły mię skutecznie ná desideria i intencye Iegomosći świetne iego Fámiliey decora, szczegulne Iegomości qualitates, i osobliwa we wszytkich okazyách grzeczność. PisMów II 160.
  • – A kogożby proszę nie zwyciężyła grzeczność in omni passu Wm. M. Pana? nie zniewoliła ludzkość do namnieyszego się schylaiąca/ nie uięłá miodopłynna w Kołách Rycerskich wymowá/ w ekspedycyách NN dzielne męstwo. PisMów II 230.
  • – Máią to czásem Káznodzieie, máią Náuczyciele zá grzeczność iákąś, żeby ich nie zrozumiano, co mowią nie doszło, i ciemność náuki swoiey, imieniem subtelności szczycą. MłodzKaz II, 388.
  • – [...] to [miły list] więcey zwykłey Wm. M. M. Páná przypisuię Polityce (grzeczności) niżeli moiey zasłudze. DobrPol II, 20.
  • – [...] Verencyanus przystał do dworu Xiązecia Parmenskiego gdzie y w Rycerskiey y Dworksiey Szarzy grzecznoscią Swoią urosł. HistŚwież 163.
  • – Záczym Mośći-Pánowie niechápaymy tey Fráncuskiey Polityki, dość będźie káżdemu ná Polskiey grzecznośći. BystrzPol P3.
  • ENTREGENT [...] (Un sçavoir-faire.) Scita et elegans agendi ratio. Industria. GRZECZNOSC przystoyność przyzwoitość rozeznanie przezorność. DanKolaDyk I, 520.
  • – Krolowá IMCPMM przyięłá w Dom swoy Krolewski Damę, ktorá w swym mieyscu nie miáłá inquitatem fatorum, wychowáłá w Swiątnicy tey swey Páńskiey, gdzie wszytkie wysokie Pánieńskiego wstydu przymioty, wszytkie wypolerowáney grzeczności ozdoby, wszytkie doskonáłey pobożności y skromności decora stateczną sobie zásádziły Stolicę. DanOstSwada II, 5.
  • – Co Dworzanin tam [w Watykanie], to z poloru y grzeczności Magister Ceremoniarum. ChmielAteny II 164.
  • – Grzeczność. 1) Wohlanständigkeit, Höflichkeit, gute Aufführung [...] 1) bienséance; gentilesse, civilité, bonne conduite; politesse, honnêteté [...] § 1) insza stołowa, insza gruntowna grzeczność; więcey tam lekkomyślności, niż grzeczności [...]. T III 431-432.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Grzeczność. 1) Wohlanständigkeit, Höflichkeit, gute Aufführung [...] 1) bienséance; gentilesse, civilité, bonne conduite; politesse, honnêteté [...] § 1) insza stołowa, insza gruntowna grzeczność [...]. T III 431-432.
2. »dobry wygląd, piękno, uroda«
  • – Wyjachali z nami [...] powiedając nam o dostatkach na Białem Jezierze i o grzeczności miasta. NiemPam 182.
  • – A tám ten [cnotliwy szlachcic] stáie się iábłkiem onym/ ktore ná tym mieyscu gdzie Bog siedm miast ogniem siarczystym skarał/ rodzi się; á tákie/ że żadne insze grzecznością go nie przechodzi. KunWOb A2.
  • – Ani zielnik pierwszej swej grzeczności odmienia, A choćże nas tam grudzień zaskoczy zazdrosny, Z tobą w pół zimy lubej zażyjemy wiosny. ZimSRoks 75.
  • – Dwadzieścia młodzi - naliczyłem wiele Czeladzi przytym, ale mówić śmiele O wszystkich mogę, że swoim humorem, Swoją grzecznością i marsowym czołem, Strojem, rynsztunkiem - i stu przechodzili, Gy się tak pięknie we wszytkim stawili. BorzNaw 148.
  • – A gdy tak parują, A już pół kresu konie się być czują, Bachmat - trząsnąwszy mocno swoją grzywą I przeprysnąwszy skoczy nogą żywą naprzód przed wszystkich; a donajczyk znowu Sili się przedeń jakoby z narowu Swojej grzeczności - i on nie pośledni, Lecz abo równy, albo chce być przedni. Skąd ludzie wszyscy prawie rozumieli, Że te dwa konie z sobą wespół mieli Przypaść do kresu, ponieważ już dalej Pospołu bieżąc z sobą przodkowali. BorzNaw 164-165.
  • – Do Jagnieszki Chociaż nieładne do wiersza przezwisko Nosisz na sobie, kochana Jagniészko, Chociaż to imię nie dosyć wydworne Na twej grzeczności dzieło cudotworne, Bo cię chrzcić było trzeba z mojej rady Imieniem której bogini [...]. MorszAUtwKuk 241.
  • – Myśli ma, coś sercu pociecha jedyna, Gdy sobie wspomina Grzeczność swej Katarzyny, Staw mi ją przed oczy we śnie i na jawi I oprócz mej ślicznej dziewczyny Niech cię [nic nie] bawi. MorszAUtwKuk 292.
  • – [...] Atoli wzdy Orli nos y wyniosłe skroni Oko iasne, gniady włos, rzadko kiedy stroni Odserca wspaniałego, te tylko w Osmanie Znaki były grzeczności [...]. PotWoj 196.
  • – Grzeczność [...] 2) Schönheit. [...] 2) beauté [...] *2) znaczney grzeczności (urody) dama. T III 431-432.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – 385. Jugend und schöne Gestalt stehen wohl zusammen. 385. Cnota y Grzeczność dobrze się stosuią. MalczZebr 95.
  • – 409. Schöne und Zucht ist selten bey einander. 409. Grzecznośc y Cnotá rzadko się pospołu znayduią. MalczZebr 97.
3. »przynależność do wyższych sfer społeczeństwa, szlachectwo; godność, szacunek, poważanie u innych«
  • – A tu już przed swą kamienica stoi Zacny Prezydent tak w ludzkości swojej, Jako u ubierze, jako i w grzeczności, Będąc w niemałej sług okoliczności - Ku nam się wdzięcznie i poważnie skłonił, K temu łacińskich kilka słów wymówił [...] . BorzNaw 77.
  • – Niech ieno komu rzeką: chłop grzeczny, á on nie będzie bárzo swego kármázynu pewien, wnet się zápłonie, pomiesza: bo będzie rozumiał, że mu przyznawáią grzeczność, uymuią urodzenia [...]. MłodzKaz II, 266.
4. »dobry uczynek względem kogoś, przysługa, uprzejmość«
  • – [...] 6 praezentis Byłem wdzen trzech krolow VIeyMPani Sapiezyney Woywodziney Połockiey z małzonką Ktura iako zacna Pani wyswiatczyła wilką grzecznosc Swoią dla nas mało Coznaiomych a do tego podroznych [...]. PoczOdlPam 117.