Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

GRZECH

rzecz.
m
ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: GRZECH, GRZYCH
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1632
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   grzech
liczba mnoga
B. uż. nosob.   grzechy
Znaczenia
»przekroczenie nakazów religijnych lub obyczajowych, nieprawość, występek«
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • bestyjalski grzych:
  • grzech Adamowy:
  • »grzech pierworodny«
    • – Między Tysiącęm urwac sobie zyczy, Ten skołozrywe Iabłko ogrodniczy, Ktory cały Sad Ludzkiego rodzaiu, Za grzech Adamow arendował wRaiu, I Ewy, pierwszy naszey Rodzicielki, Natozes szczepieł Gospodarzu Wielki. PotPer 18.
    • – Już to nie w cierniu ten kwiat lilijowy, Lecz z siana wyrósł przez grzech Adamowy. KolBar II 668.
    • – Trzymał, iż po grzechu Adamowym zgładzona iest w ludziach wolność. ChmielAteny III 616.
  • achanów grzech:
  • ciężki grzech:
    • – Za Nayswiętszy Maiestat y Matki iego wylana kropla krwie bynaycięszsze wszystkie obmyie grzechy. PasPam 58.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • żal za grzechy:
    • – [Siostra Dominika] włosiennicę y łáncuch kolący ná się włożyłá/ áby miałá zewsząd vpomnienie do pokuty y żalu zá grzechy swoie [...]. OkolNiebo 198.
    • – Hortensyia takze bez Spowiedzi widząc iuz Amiliusza bez głowy miasto zalu za grzechy przeklinac poczeła Xiązę Sędziow Orestyllę, Amiliusza Niebo, Boga [...]. HistŚwież 198.
Związki frazeologiczne

  • chodzić w grzechach czyich:
    • – Y stáło się/ niemájąc ná tym dosyć iż chodził w grzechách Jeroboámá Syná Rábátowego/ że sobie wziął zá żonę Jezábelę [...] á szedszy służył Báálowi/ y kłániał mu się [Achab]. BG 1Krl XVI, 31-32.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • Pospołu te rzéczy chodzą/ dym zá płomieniem/ grzech zá lubieżnem poyrzeniem ábo dotknieniem. KnAd 904.
Podhasła

GRZECH

w funkcji predykatywnej
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1614
Znaczenia
»jest grzeszne, niegodne«
  • – Przeto iesli grzech iest opuścić ią [żonę]/ trzymáć záś przy sobie ledwie nie męká/ y musi to bydz/ żeby opuściwszy ie ludzie/ cudzołoztwem się mázáli/ ábo ie przy sobie trzymáiąc/ vstawiczny fasoł mieli. SpInZąbMłot 358.
  • – Wiedzże to zá pewne iż co grzech/ to też y sromotá/ co nie grzech to też nie sromotá. A ták iesli nie grzech w sukni pochodzoney chodzić/ iesli nie grzech szalonemu człowiekowi vstąpić/ nie grzech miłości v złych ludzi nie mieć: ták też to nie sromotá. StarPopr 38-39.
  • – Ale do Zakonu wstąpić co zá grzech/ co zá krzywdá oycu? rzecz tá pochwały iest godná/ y fámiliy nie obelży. BirkEgz 25.
  • – Niégodzi się/ Illicitum est. Non licet mihi vel me facere. Nefas est. Nefas dictu est. [...] Nostri etiam dicunt grzech, hoc sensu [...] quod expiari oportet [...]. Kn 502.
  • – Nié grzech/ Indelictum [...] Qui nisi probrum, omnia alia indelicta aestimant. [...] Nihil malum est, nisi quod turpe est. [...]. Kn 502.
  • Grzech robic Xieza łaią a nie grzech pic hulac Złe płodzic wszeteczenstwa y zbrodnie popełniac Bo Venus za Bachusem tuz tuz nastepuie Sine hoc et cerere friget, iako mowią. OpalKSat 87.
  • – Mszcząc się Oycá, choć umrę z bolu álbo ránny Oddam Oycu iakom wziął krew bez zmázy czystą, Grzech to żem się rozmyśláł, y gniewał niedbále: Bieżmy do pomsty cale. CorMorszACyd 122.
  • – á grzechże to, ták się pokázáć do káżdey vsługi Rzeczypospolitey ochotnym, żebym ták w pokoiu iako y na Woynie żadney okázyey nieopuścił? LubJMan 56.
  • Grzech y to że Książęcey Czapki ná pieczęci záżywam. LubJMan 124.
  • – To grzech Senatorowi do Senatorow in rebus salutaribus posyłáć, á Dworowi niegrzech posyłáć do Moskwy, alienuiąc Smolensk y Siewierz [...]. LubJMan 126.
  • – Wiem że y zá nayostrzeyszych Tyránow verba impunè erant, facta punienbantur, teraz nową modą, coby we Fráncyey niepochwalono, o tym y pomyślić perduelio. To grzech mi było pomiślić y chcieć ná powszechnego Chrześciáńskiego iśdź nieprzyiacielá? LubJMan 131.
  • – Trzewiki na klockach (trepkach y korkach) albo y na wysokich abzacach nosić/ nie jest to samo w sobie grzech. GdacPrzyd 23.
  • – Co za grzech miłować? Nie mieszkaj a idź, gdzie cię myśl zawodzi A nie wierz, aby miał być tak surowy. LubSPir 23.
  • – nie grzech. es ist nicht böses; es ist keine Sünde. ce n'est pas un péché; il n'y a point de mal. T III 431.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • (wariant I):
    ~ Proszę o wzrok, y ucho skłonne od mey Svady Lichac, licha: co Prawda; to y nie grzech widzic, I sama: lecz się szkoda za vbostwo wstydzic. PotWoj 6.
  • (wariant II):
    ~ Jeśli wielbłąd do wody nie schyli się cudnej, Nim ją nogą pomąci, żeby tak paskudnej Swej postaci oboje nie widziało miny - Bojęć się podobieństwem naruszyć Krystyny. Lecz co prawda, to nie grzech: coż ci też, niebogo, Po tym zwierciedle, kupować tak drogo? PotFraszBrück II 392.