ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1618

Formy gramatyczne

bezokolicznik

rumienić się

czas teraźniejszy

lp	1. os.	rumienię się
	3. os.	rumieni się
lm	3. os.	rumienią się

czas przeszły

lp		m	3. os.		rumienił się
lm		nmos	3. os.		rumieniły się

Znaczenia

1. »stawać się czerwonym na twarzy, dostawać rumieńców, wypieków, czerwienić się«

– Wiele ich beło co srodze pobledli Ná te nowiny/ y vciekáć chcieli. Postáremu się Krolewic rumieni/ Y áni twárzy/ áni głosu mieni. TasKochGoff 201.
– Szárłatniéię/ rumięnię się iák szárłat [...] Purpuro [..] Quarta species arcus caelestis, ideò purpurat, quia. Purpurans viola [...] ad purpuram accedo. Kn 1100-1101.
– Y drugie wnetze białegłowy do niey Przypadną, á mdłośc widząc srogą po niey Na iey panienskim łozu ią połozą, Iedne ią trzezwią, á drugie się trwożą: Ona nie kiedy pochwili westhnęła Y zas się potym rumienic poczęła. OblJasGór 63v.
– Rumienię się, ich erröthe. BierSłowa 205.

2. »stawać się czerwonym, czerwonawym lub różowym, nabierać takiej barwy«

– [...] iuż zorze ku wschodowi/ Y niektore się gwiazdy rumieniły [...]. TasKochGoff 450.
– Anioł [:] Tyscitę skałę uderzyła Tys dusze z ciałem roscieła Twoich złosci młot on srogi skruszył w proch ten kamien drogi Widzisz piec onych strumieni Widzisz iako sie rumieni Twoie łzy te krwawe stoki Wykapały z tey opoki. KodKon 162.
– Rumięnię się/ v. Czerwięnię 2. Zápala się zorza. Kn 955 [959].
– Tám iedni zbići/ drudzy potopieni/ Rzeká się od krwie Pogáńskiey rumieni/ Płyną pospołu z trupy purpurowe Nurty Dniestrowe. MorszZWikTur B2v.
– Gdy się iuż chorobá [suchoty] bárdzo záweźmie, iágody sinieią, ktore się przedtym rumieniły, twárz blednieie [...]. CompMed 131.

3. »zmieniać kolor na ciemniejszy, zwykle złocistobrązowy, pod wpływem przypiekania, smażenia«

– [...] weźmiy Iáiec dziesięć/ osobno białki wypuść ná misę/ á żołtki rozbiwszy wley w ten Ryż/ y umieszay/ vkłáday Kápłoná ná misie/ albo pułmisku w grobelkę/ Ryż ten ná wierzch włoż/ y pięknie vgładz w sadz w piec gorący/ á gdy się pocznie rumienić/ rozbiy białki pátyczkami/ ták długo/ áż się piáná vczyni/ vłoż to wiencem w koło ná tey potráwie/ w sadz znowu piec/ á gdy się upiecze/ pocukruy/ á day ciepło. CzerComp 28.
– [...] ogon [szczupaka] ná ostátku/ gdy się rumienic pocznie/ pozynguy tákże czym chcesz ale mąką nie potrafiay/ a gdy rozumiesz że iuż gorąco/ zdeymi z rożná/ chustę odwin/ będziesz miał Szczukę smáżoną warzoną y pieczoną. CzerComp 68.

Przenośnie

Trzecia swojemu równiankę podała A słów kilkoro - westchnąwszy - przydała: "Jako ta róża, tak się rumieni Od ognia serce, a większych płomieni Coraz tęskliwe przymnaża wzdychanie.BorzNaw 42

4. »odróżniać się od otoczenia, tła czerwienią, wyglądać czerwono, czerwienieć«

– Nie zápátruj się ná wino gdy się rumieni/ y gdy wydawa w kubku [...] swoję: á prosto wyskákuje. Bo ná koniec jáko wąż ukąsi: á jáko żmijá uszczknie. BG Prz 31-33.
– Tá/ gdy się białogłowskim śpiewániem báwiełá/ Wyiechał Pikus/ w polá Laurentskie/ gotowy Cieszyć się/ támtecznemi/ dzikich wieprzow/ łowy. Koń żártki/ y wypráwny/ pod sobą máiący/ A dwá oszczepy w lewey ręce swey/ noszący: Nasuwien szárłatowy rumienił się ná niem Iásnogorącym złotem/ świetny opasániem. OvOtwWPrzem 572.
– Z tych trzech [drogich kamieni] powiáda [Pliniusz]/ iest od nátury vformowány nayprzednieyszy kámień rzeczony opalus, ktory y świeci się iáko kárbunkuł/ y rumieni się iáko Amethyst fárbą purpurową [...]. StarKaz II, 4.
– A na krzakach Ideyskich pełne rosney Wody Zdaleka sie doyzrałe rumienią iagody [...]. PotWoj 174.
– Swiatła nie pytay, y ogniow na sieni Niemasz słoniowych do łoznice stopni, Kołdra się złotym szyciem nierumieni Wieniec niedaie wieżyczkom pochopni, Przez prog nieskacze tego, z kim się zeni Oblubienica; ani co rostropni Na znak poddanstwa, kryc kazali twarzę [!] Taftą; przy oney niemasz tego parze. LucChrośPhar 46.

Znaczenia niepewne

1, 2 a. 4:

~ Czerwięnię się/ rumięnię się/ Rubeo [...] Mihi crede, haerere homo, rubere. Rubent auiaria baccis [...] Rubescit aurora, mare. Rubescunt stellae [...] Subrubet caelum [...] Irrubuit caelum [...] Traho ruborem [...] Rubicundum traho colorem [...] Sublucent ora misto rubore [...] Aliter rubet ignis, aliter sanguis [...] Purpurasco [...] Roseo colore fulgent flores [...] Irrubeo, irrubesco [...]. Kn 100.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

RUMIENIĆ SIĘ