Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

GNOIĆ

czas. ndk
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp, SXVI (hasło kanoniczne), Kn, T, L, SWil, SW, SJP

Formy gramatyczne
bezokolicznik
  gnoić
czas teraźniejszy
lp 1. os.   gnoję
3. os.   gnoi
lm 3. os.   gnoją
czas przeszły
lp m 1. os.   gnoiłem
ż 3. os.   gnoiła
lm mos 3. os.   gnoili
Znaczenia
1. »uprawiać ziemię gnojem, nawozić«
Rekcja: co

  • Gnoię rolą/ náwożę gnoiem/ spráwiam gnoiem. Stercoro agrum [...] Laetifico agrum [...] Laeto, as. arbores [...] Laetamine saturo prata. Pabulor oleas fimo [...] Agrum stercore saturare, satiare: ingere stercus vitibus [...] Pingui fimo saturare solum [...]. Kn 197.
  • ~ Powożę polé gnoiem/ v. Gnoię 2. Náwożę. Kn 806.
  • ~ Spráwiam gnoiem ogród/ v. Gnoię 2. Kn 1050.
  • – Tłustą czynię ziémię/ Stercoro [...] Stercorant segetem, lupinum, fabae vitia [...] v. Gnoię 2. Kn 1143.
  • ~ Gnoię/ Putrefacio. Puudziu. SzyrDict 71.
  • Gnoię rolą/ Stercoro. Trisiu. SzyrDict 71.
  • – [...] sie werden den Acker müssen wol düngen/ będą Rolą musieli dobrze gnoić [...]. ErnHand 171.
  • Düngen den Garten/ gnoić Ogrod; es wird viel Mist seyn zum Düngen/ będzie wiele Gnoju trzebá do Gnojenia. ErnHand 179.
  • Gnoię co. 1) faulen lassen. 2) düngen, misten einen Acker. 3) die Kruft vom Geschwär wegnehmen. 1) pourrir; faire pourrir. 2) fumer, amander la terre; donner l'amandement à un champ; engraisser avec du fumier. 3) faire tomber l'escarre d'un ulcère. zgnoić kogo w więzieniu. einen im Gefängniss faulen lassen. faire pourrir qu. en prison. gnoiący. Heilk. das eine putrescirende Kraft hat; faul machend. médec. corrosif, qui a la vertu de faire pourrir. § gnoiąca maść. T III 392-393.
2. »powodować gnicie, rozkład; dopuszczać do gnicia, rozkładu«
Rekcja: co

  • ~ Gnoię/ zgniło czynię. Putrefacio [...]. Kn 197.
  • – Trzecia vwagá/ áby byliny niemiał ktora gnoi budinek/ gdy nie odda deszczu/ gdy śniegiem przepełniona ták że przez nie záciekáć musi ná ściány á ták dáchy włoskie naylepsze. NaukaBud 29-30.
  • – Kiedy ziemia struchlała obumiera zimie, A oracz pracowity w ciepłej jamie drzymie, Abo też z towarzystwem siedząc u komina, Przeszłe sobie zabawy smaczno przypomina, W ten czas opatrzny winiarz do lasa po tyki Jedzie, gotuje noże, łozinę, motyki, Abo też sanną drogą wyschłe góry gnoi, A codzień Koziorożca zimnego się boi. ZimBSiel 142.
  • – [...] Wiotcha wszedszy latorosl w Cesarskiey winnicy Aprzedozor nie maiąc błahy ogrodniczy Azylu y potrzebnych ku wsparciusię tyczy Poziemi się procz czołga y frukt pieszczony Gnoi [...]. DrobOpow 190.
  • – Budynków jako najpilniej doglądać powinni, aby chłopi przez zarzucanie błotem i gnojami szwelów nie gnoili i budynki nie rujnowali. InwPuck 135.
  • – Ná łokieć lub drugi od ścian zewnątrz przyzwoita okopác dokołá rowem, áby deszczowa woda osobliwie z nawałnic niepodbierała stodoł, y niegnoiłá przyciesi. BystrzInfArch D4.
  • – Láto tákże zbyt mokre gnoi ziemi pożytki, zbyt gorące wypala. BystrzInfAstrol 22 nlb.
3. »smarować gnojem ranę lub wrzód, może w celu spowodowania lub podtrzymania jątrzenia, ropienia«
Rekcja: co

  • – Drudzy gnoią wrzod, áby się co zebrał: zebrány przerzynáią gdzie miękczey, ábo dryakiew stárą przykłádáią. PetrSInst Ev.
  • Gnoię ránę/ wrzod. Emargino vlcera [...]. Kn 197.
4.  przen.  »psuć, niszczyć, rujnować«
Rekcja: kogo co

  • – Czytamy/ iż miáłá być w domu Páńskim táká oliwá/ ktora miáłá iárzmá gnoić. BirkSkar 7.
  • – Piianstwo/ żyły gnoi/ y wszytko ciało/ grubemi humorámi nápełnia/ dla ktorych człowiek do żadney rzeczy sposobny nie iest. KunWOb K3.
  • Gnoię/ aliter. zgnoić kogo. Carceri in perpetuum includere. Lepidè, Teren. in Andria. Verberibus caesum te; in pistrinum Daue dedam vsque ad necem, ea lege & omine, vt si te inde exemerim, ego pro te moiam. i. in perpetuum [...] Damnare in salinas in perpetuum [...]. Kn 197-198.
  • – Więc rázem y dawnieyszą rozsrożywszy ránę/ Burzy się [wezyr]. Coż iali ták począwszy vstánę? Y tego psá nie skrocę? Kto będzie rozumiał? Ze kiedy co w Ossmániech Dziurdzi mogł/ y vmiał. Smiałli Rustan niekiedy Posły Perskie gnoić/ Smiał y świeżo Dylawer w sobie gniew vkoić: Weneckiego Agentá zá iego niecnoty/ Nád swoimi zelżywie powiesiwszy wroty!. TwarSLeg 100.
  • – [...] Ten ustawnie buduie iedno drugie gnoi, Zarłok ie, Leniwiec Spi, Gach się wszytko stroi. PotPer 22v.
  • – O nierozum, o próżność, o sroga ślepota, Kto szczęśliwego, w śmierci królestwie, żywota, Kto pokoju na świecie, gdzie go żadna sztuka, Żadna jego część nie ma, ruszając się szuka. Wszytkich planet niebieskich sfery jako posztą, Biega słońce prędkością rozumem niedosztą; Morze bokami robi, waląc piaski strychem, I najdalej dziesiątym zawsze siąga sztychem; Wiatrem szumi powietrze ani ziemia stoi Z pokojem, jedne rzeczy rodzi, drugie gnoi. PotFrasz2Kuk II 338.
  • – Mogłem beze krwie Caezara zwojować I wziąć go więzniem; y Rzym usposkoic Co za szalenstwo, slepo następować A boy domowy bez ran, chcieć ukoic? Ląd go nie moze z morzem posiłkować Nieyzrzałe zboża na chleb musi gnoic Tak woyskum jego do ust przygnał zgoła Ze smierci z bitwy; rospaczaiąc, woła. LucChrośPhar 208.
  • – Czemu ogień trucizny psuie? Trucizná rzeczy gnoi żywe, á gdzie nie mász wilgotności tám też zgniłość mieyscá nie ma: ogień zásię suchością swoią psuie wilgotność, ktorey gdy nie ma, trucizná, nie ma ná czymby swoie siły okázowáłá. TylkRoz 72.
  • – To zaś [wilgotne powietrze] zaráźliwemi exchalácyami zgniłemi waporami, iádowitymi chumorami napełnione co moment poiąć [!] y nápychaiąc człowieka, wnętrzności zaraża, gnoi, do szkorbutu y rożnych symptomata przyprowadza. BystrzInfElem Tv.
  • ~ POURRIR, V. act. & neut.(Gaster, corrompre.) Putrefacere, (o, is, feci, factum.) Colum. GNOIC zgnoić zepsuć. POURRIR, (Se pourrir.) Putrescere. Computrescere, Exputrescere. Imputrescere, (sco, putrui.) sans supin. Putrefieri (io, is, factus sum.) GNIC zgnić psować się zepsować się. DanKolaDyk II, 375.
  • – Do tego iáko mánná/ kto ią vkradkiem y nád miárę brał/ psowáłá się: ták y heretycy ktorzy vkradkiem iáko zboycy y złodzieie náłożą y nákrádną mánny/ to iest sentenciy pismá ś. nád miárę/ to iest nád wyrozumienie Oycow świętych: gnoią tę mánnę: ábowiem v nich niemász prawdziwego/ czystego słowá Bożego. BirkNiedz 178.
Użycia metajęzykowe
  • - Excipiuntur à praeterito, (1) verba biię, broię, doię, dwoię, gniię, gnoię, goię, kleię, piię, poię, ráię, stroię, táię, wiię, zbroię, znoię się, habent enim praeteritum iłem, iłeś, ił; Plur. iliśmy, iliście, ili: ut biłem, biłeś, bił; Plur. biliśmy, biliście, bili, à verbo biię. WojnaInst 83
  • - Huc refer & verba broię, doię, dwoię, gnoię, goię, kleię, poię, ráię, stroię, táię, zbroię, znoię się, quae etiam praesens Indicativi modi eodem modo formant ut verbum stoię & boię się: de praeterito eorum superiùs est dictum. WojnaInst 84
Podhasła

*GNOJONY

im. przym. bier.
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
odmiana złożona
lp M. ż   gnojona
Najwcześniejsze poświadczenie:
1613
Znaczenia
»nawożony, uprawiany gnojem«
  • – Nie ma bydź do sádzenia iey [szałwii] ziemiá gnoiem gnoiona/ boby znisczáłá/ ále w ziemi ráczey gliniástey. SyrZiel 483.

GNOJĄCY

im. przym. czyn.
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
lp M. m   gnojący
ż   gnojąca
lm M. nmos   gnojące
Najwcześniejsze poświadczenie:
1621-1643
Znaczenia
»powodujący gnicie, rozkład, jątrzący«
  • Gnoiący/ iáko máść gnoiąca. Septicus [...] Vis medicamenti septica [...]. Kn 197.
  • – Niemogę tedy takie skrypta w publicznych materyach y kontrowersyach status pisane sądzić bez skrupułu cięszkiego grzechu. Naprzod iako sławie ludzkiey szkodzące y iako niby rány publiczney niezgody gnoiące, nie Leczące y przedłuzaiące wnętrzne Status. JabłSkrup 11.
  • – Gnoię co. 1) faulen lassen. 2) düngen, misten einen Acker. 3) die Kruft vom Geschwär wegnehmen. 1) pourrir; faire pourrir. 2) fumer, amander la terre; donner l'amandement à un champ; engraisser avec du fumier. 3) faire tomber l'escarre d'un ulcère. zgnoić kogo w więzieniu. einen im Gefängniss faulen lassen. faire pourrir qu. en prison. gnoiący. Heilk. das eine putrescirende Kraft hat; faul machend. médec. corrosif, qui a la vertu de faire pourrir. § gnoiąca maść. T III 392-393.
Przenośnie
  • Naprzod iáko słáwie ludzkiey szkodzące, y iáko niby rány publiczney niezgodę gnoiące, nie liczące, y przedłużaiące wnętrzne Status uspokoienie.JabłSkrup 18