Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

APREHENDOWAĆ

czas. dk/ndk
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: APREHENDOWAĆ, *APREENDOWAĆ, *APRENDOWAĆ
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
Kn, L (XVII), SWil, SW

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI, T, SJP


Najwcześniejsze poświadczenie: 1624-1639
Formy gramatyczne
bezokolicznik
  aprehendować
czas przyszły prosty/czas teraźniejszy
lp 3. os.   aprehenduje
lm 1. os.   aprehendujemy
czas przeszły
lp m 1. os.   aprehendowałem
3. os.   apreendował ||   aprehendował ||   aprendował
ż 3. os.   aprehendowała
lm mos 3. os.   aprehendowali
czas przyszły złożony
lp m 3. os.   będzie aprehendował
tryb przypuszczający
lp ż 3. os.   aprehendowałaby
imiesłów współczesny
  aprehendując
Etymologia
łac. apprehendere
fr. appréhender
Znaczenia
1. »brać pod uwagę, liczyć się z kim, czym«
  • ~ Nie pomáłu Dwor apprehenduie te Tráktaty/ ktore między Anglią a Portugálią záchodzą o Małzenstwo/ choć do koncá nie wierzy zeby miáły przyść do skutku. MerkPol 173.
  • ~ Choć byśmy przegrali, to nieprzyjaciel rzecze: jest jeszcze cesarz i król polski, i będzie przynajmniej osoby, jeżeli nie wojsko, apprehendował. DyakDiar 45.
  • ~ Hetmani i Kanclerze każdemu potrzebni, każdy się o ich przyjaźń i afekt stara, każdy ich aprehenduie. KonSRoz 87.
  • ~ KROLIK po Łáćinie Regulus, álbo Trochilus, Ptak bárdzo máleńki [...]. Zowie się, choć naymnieyszy z Ptakow, Krolem ich, dla tego, że y Orłá samego nie ápprehenduie, bo ten ná ták máły łup nie łákomiłby się, áni też mogłby ułowić. ChmielAteny1745 I 512.
  • ~ Wkrotce Frankowie Nacya Niemiecka z Frankonii wybrawszy się przez Ren, Gottow repressalia nie apprehenduiąc, aż się o Paryżanow oparli. ChmielAteny II 44-45.
  • ~ Do tych to Słowakow Alexander Wielki pisał, a tym samym pokazał, że lubo wielki Bellator, przecież nie mnieyszych Bellatorow apprehendował. ChmielAteny II 433.
2. »rozważać co; uważać co za coś szkodliwego«
  • ~ Pokazał się y drugi mankament kancellary W Pana [...] postrzegli ze tylko iedna pieczęc Maiestatowa iest przyłożona, a drugiey pieczęci XL niemasz ktory mankament bardzo aprehendowali y dopominali go. CzartListy 34.
  • ~ [...] To iest iednak pewna, że Dwor nasz tey odmiany [uzurpatora do władania Korsyką] dużo apprehenduie, obawiaiąc się, żeby na tey Wyspie Gniazda Rozboynikow nie założono [...]. GazPol 1736/96, 7 nlb..
  • ~ Nakoniec apprehenduiąc przegraną swoię z Prusami, y głod cięszki, wpadł [Bolesław IV] w śmiertelną chorobę Roku 1173. ChmielAteny II 341.
  • ~ Co do [...] biegunki częstokroć z frebrą złączoney, to iuż rzekłem, że do pierwszego y drugiego dnia nie trzeba iey apprehendować. BeimJelMed 29.
3. »przejmować się, brać sobie do serca; narzekać«
  • ~ Nawet y o rzeczach duchownych mowiąc/ im kto zbytnie co apprehenduie/ tym mu mniey szczęśliwie według iego myśli powiedzie się. StarKaz II, 114.
  • ~ Czytał go [list] Chmielnicki z wielką uwagą, y barzo apprehendował ze mu Tytułu Hetmańskiego nie dano. HistBun 22.
  • ~ Prawda nie masz co tak barzo apprehendować, wszak ie i piie dobrze, kto Seymy rwie dla swoich prywat. KonSRoz 3.
4. »pojmować, rozumieć«
  • ~ Z przeszłych rozdziałów może się aprehendować, że zawsze intencyja moja była, abym moderował długość i insze defekty niektórych dział. AquaPrax 90.
  • ~ Vprząść/ ábo vprządł sobié w-głowié to abo owo/ wziął sobié w-rozum/ poiął to bárzo/ chwycił się tego [...] apréendował to [...] nié appréendował on tego/ i[tem] nié poiął/ nié waży sobié tego/ puścił to lékko/ ábo mimo się. [...] Apprehendit id valde, vel non apprehendit [...]. Kn 1195.
5. »obawiać się«
  • ~ Gdyby był napadł [nieprzyjaciel] to by się [bateria] rejterowała na kępę, zrzuciwszy most i nieprzyjaciela by nie apprehendowała. DyakDiar 45.
  • ~ Przyidzie ta koley i na nas, ieżeli bez broni czekać będziemy, że nam ktory sąmsiad część Panstwa, przyległą swemu, wydrze [...] to są sąmsiedzi, ktorych antecessorowie nasi nie apprehendowali. LeszczStGłos 7.
Przenośnie
6. »podporządkowywać się, ulegać komu«
Przenośnie
  • MODRZEW Drzewo po Łacinie Latix [...] Onim trzymáłá Antiqitas że Ognia, nie apprehenduie, probuiąc exemplo że koło miasta Gezgobii, wieży nie mogł spalić Juliusz Cesarz iáko Swiadczy Naturalistá Pliniusz, iż z tego byłá budowána Drzewá, ále Ludzka experiencya, dociekła że choć nie rychło, á przecież spali się. ChmielAteny1745 I 541
7. »dostrzegać, zauważać«
  • ~ Kazał [Cesarz] wypuścić z więzienia Brátá swego/ á Wezyrowi / ktory mu to dissuadebat odpowiedział/ ze nie tylko periculum vllum nie ápprehenduie ex illius libertate, ále owszem żáłuie że wiecej nie ma Bráciey. MerkPol 11.
  • ~ Druga [strona omawianej sprawy] co apprehenduie P. Grzegorzewski iest Iezeli się Inquisicia oktorey mowięmy znaydzie [...] to tez y Trybunał eisdem motiuis Dekret ich [o przysądzonych pastwiskach] aprobować będzie. RadziejKor 57v.
8. »zatrzymać, uwięzić«
  • ~ Wziąl Piłat P. Jezusa, albo raczey wyrażaiąc to, Łaciną z-Polaczoną aprehendował P. Jezusa Piłat. MłodzKaz III, 239.
9. »zataić, ukryć«
  • ~ Pytać go trzeba (...) obyczaynie napominaiąc/ aby się w czym nie ztrwożył konaiący/ abo nie apprendował sobie erroru iakiego w spowiedzi świętey. StarKaz II, 591.
  • ~ Tam [w Żurowiczach] [...] spowiedałem się, nic nie aprehendowałem. MatDiar I, 342.
10. »ustrzec się, uniknąć«
  • ~ Potrawy ich Czosnek, Cybula, Kapusta, suchar, trunek woda: a od takich Moskal delicyi, (bo więcey ich nie ma) śmierci nie apprehenduie. ChmielAteny II 432.
Podhasła

APREHENDUJĄCY

im. przym. czyn.
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
lp M. m   aprehendujący
n   aprehendujące
Najwcześniejsze poświadczenie:
1743
Znaczenia
1. »przejmujący się, biorący sobie do serca, narzekający«
  • – Melancholik iest odludek [...] zelotyp w własnym zdaniu uporczywy; ladaco apprehenduiący; w gniewie długo trwaiący. BystrzInfAstrol 17 nlb.
2. »obawiający się«
  • – LAURUS [...] Laurowe albo Bobkowe Drzewo zawsze zielone [...] Zimy i piorunow nie apprehenduiące, Tryumfatorskich głow y uczonych Ornament. ChmielAteny1755 I 540.
3. »podporządkowujący się, ulegający komu«
  • – W Achai było Miasto Corinthus bogate, Rzymianow nie apprehenduiące, dla tego od nich demoliowane. ChmielAteny II 438.

*APREHENDOWANY

im. przym. bier.
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
odmiana złożona
lm M. nmos   aprehendowane
Najwcześniejsze poświadczenie:
1733
Znaczenia
»brany pod uwagę«
  • – Rozumu mego w tym zkonwinkować nie mogę, żeby kontradykcye przeciw wyraźnemu Prawu bydź powinne aprehendowane. KonSRoz 72.