ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Słowniki notują

Formy gramatyczne

st. równy

lp	M.	m	daleki
		ż	daleka
	D.	ż	dalekiej
	B.	ż	daleką
lm	D.		dalekich

st. wyższy

lp	M.	ż		dalsza
	D.	m		dalszego
		ż		dalszej
		n		dalszego
	B.	m	nżyw	dalszy
		ż		dalszą
	N.	m		dalszym
lm	M.	mos		dalsi
		nmos		dalsze
	D.			dalszych
	C.			dalszym
	B.	nmos		dalsze
	Ms.			dalszych

odmiana niezłożona

lp

D.

m albo n

daleka

Znaczenia

1. »oddalony, daleko przebywający«

– Dáléki miéyscem/ etc. vide Odlégły. Kn 114.
– Dalekich nie szukaiąc dowodów Szwedzka Woyna iakiey narobiła szkody y konfuzyiey Oyczyznie. PasPam 138v.
– Dalsza droga za Bałtyckie Morze - Apostaremu y z tam tąd wrociłem się złaski Bozey zdrowo. PasPam 159v.
– Markotno mi było że to do Mnie nie wysłali mieszczanie wiedząc o posłach A dalsze za Nimi Miasta wysyłali. PasPam 166v.
– Drudzy dobrowolnie co dalsi do niego uchodzili Usłyszawszy o Woysku Chrzescianskim. PasPam 276v.
– Przywiozł zdalekich kraiow to, co [...] ma wysokie u ludzi zalecenie. PasPam 80v.
– Daleki [...]. T III 207.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

daleka droga:

– Ia myślę ze to y droga daleka y trudna musi bydz funkcyja. PasPam 160.

daleka peregrynacyja:

daleka ekspedycyja:

– Rok Panski 1660. Day Panie Boze Zaczęlismy tam ze w Mosinach gdzie [...] nas postawiono było na całą zimę po tak cięszkich pracach y tak dalekiey za Baltyckie morze Expedycyiey. PasPam 78.

2. »nie mający bliskich związków«

– Dáléki powinowáctwem/ Longinqua illi cognatione coniunctus [...] Kn 114.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

tak z bliska, jak i z daleka:

Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

(wariant I):
– Lepszy sąsiád bliski/ niźli Brát dáleki. RysProv E2.
(wariant II):
– Przyjacielá twego/ y przyjacielá Ojcá twego/ nie opuszczaj: á do domu brátá twego nie wchodź w dzień utrapienia twego. Bo lepszy sąsiad bliski/ niż brát dáleki. BG Prz 27, 10.

– Dálékie rzéczy vpátruiemy/ á bliskich nié widziemy. KnAd 141.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

Najwcześniejsze poświadczenie:

1656-1688

Znaczenia

»mający nastąpić później, po czymś co już było; następny«

– Poszedł zostawiwszy ią na dalszy czas. PasPam 057.
– Gdy by iey [sc. matce] zas Swywolne dziatki gospodarską razęm wyniszczyły Spizarnią [...] do dalszego wiktu upadły by sposoby. PasPam 116v.
– Wsmość chciey do swoiey odeść Stancyiey dalszey Iok MSCi deklaracyiey oczekiwaiąc. PasPam 142v.
– Owszystkim od nas dostateczną będziesz miał wiadomość y o dalszych rzeczach rzetelną Informacyią. PasPam 151v-152.
– Kazał tedy Scypionowi zęmną zeby kilku rugować zgospod y tam na Pradze Stanąc do dalszey dyspozycyiey. PasPam 174.
– Potym dopiero iezeli się będzie zdała ta okazyia dopiro o dalszych terminach Consulere [radzić]. PasPam 221v.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Formy gramatyczne

Najwcześniejsze poświadczenie:

1621-1643

Znaczenia

hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji

– Dáléki/ aliter, z dála człowiék/ [...]. Kn 114.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Formy gramatyczne

Najwcześniejsze poświadczenie:

1656-1688

Znaczenia

»z dalekiej odległości, z oddalenia«

– Kazał iednak upatrować Bander iakie są czy Szweckie czy iakie insze ktorych ieszcze zdaleka rozeznac trudno. PasPam 068.
– Ow tez [okręt] wokazyiey wczorayszey iuz niepomogł zepsut tylko zdaleka stał. PasPam 069v.
– Uszykowano ich zagorą zdaleka od Woyska. PasPam 103.
– Przyiechał Wachmistrz Samo trzeć [...] postrzegszy ich zdaleka kazałęm wrot przywrzeć. PasPam 153v.
– Zdaleka poczęli strzelać nie nacierali blisko. PasPam 157v.
– Widzielismy ze trzydziesci konnych ale niewięm kto to byli bo zdaleka. PasPam 237.
– Woleli by byli tey Fortece nie mieć [...] nieznać y zdaleka ią ominąć. PasPam 269.

Związki frazeologiczne

pytać się z daleka:

– Pytąm się z daleka iesli się do krola nie doniesło. PasPam 175v.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

DALEKI

DALSZY

DALEKI

Z DALEKA