Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

CHŁOSTA

rzecz.
ż
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, Kn, T, L (XVII-XVIII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   chłosta
D.   chłosty
B.   chłostę
N.   chłostom ||   chłostą
Ms.   chłoście
liczba mnoga
C.   chłostom
B.   chłosty
Znaczenia
1. »kara, zwłaszcza cielesna, bicie, smaganie rózgą, batem, cięgi, razy; umartwienie«
  • Chłostá propriè [...] quasi flagellamentum [...] effectus flagellationis. Oppuuium [...] vide Bicie, sed hoc commune est. Item/ Biczowánie. sed hoc actionem sonat. Kn 67.
  • – Kazdy znas powstawszy, poszed do swoiei szkoły. ktory zm[n]ieiszych pens nieumiał, albo compositią uitiose i szpetnie przepisał, niechłostom karał [ksiądz Chrystian Bruno], lecz czytaniem u stołu rozdziału z Biblii. VorLetSkarb 87.
  • – Za swe i cudze winy Bogu jak najczęściej Suplikujemy, nużąc ciało, to przez posty, To przez niedosypiania, to przez twarde chłosty. PotFraszBrück II 468.
  • – Gdy człowiek prosty Grzeszy, siebie samego, á nie wszytkich chłosty Nábáwia. DamKuligKról 271.
  • – Co w Polszcze iest złego? [...] Złych ludzi iest bez liczby, że niemaią chłosty. ChmielAteny II 335.
  • Chłosta. Schmiss/ Hieb mit einer Peitsche. coup de foüet. [...]. T III 114.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • chłostę dać komu, czemu I (sz. zm.):
    • Chłostę dáć komu/ dáć rozgą/ biczem/ komu [...] flagris cedere [...] Plagas infligere natibus alicuius virga [...] vide Siékę kogo rozgą/ biczem [...]. Kn 67.
    • – Chłopá niedbáłego mieć ná baczeniu, á ktoryby przez niedbálstwo, y przez iáką niesposobność nie zásiał włodárzowi raz dáć chłostę że go nie doyźrzał, á chłopu dwá rázy. HaurEk 117.
    • – Po twárdey ziemi, noc y dzień się walam, A coraz ciáłu dawszy dobrą chłostę, Mężnym umysłem ná nic niepozwalam. DrużZbiór 182.
    • – Chłosta. Schmiss/ Hieb mit einer Peitsche. coup de foüet. [...] chłostę dać komu. einen peitschen. foüeter, donner des coups de foüet à qu. T III 114.
  • chłostę wziąć I (sz. zm.):
    • Chłostę wziąć/ Dare supplicium alicui de se [...] Dare poenas [...] De tergo vestro dabitur mihi supplicium: Poenas magistro pendes [...]. Kn 67.
    • Se donner, ou Prendre la discipline [...] Dysciplinę czynić, álbo wziąć dyscypliną, wziąć chłostę. DanKolaDyk I, 470.
    • – Chłosta. Schmiss/ Hieb mit einer Peitsche. coup de foüet. § chłostę wziąć. [...]. T III 114.
  • pod chłostą:
    • – Artykuł siódmy. Ogniów aby doglądali i strzegli każdy w domu swem, osobliwie i mianowicie kucharze, żeby albo dobrze zagromadzali, albo zalewali dla niebezpieczeństwa wiatrów, które tu są częste, pod chłostą plag dziesiąci. NiemPam 212.
    • – Pod gárdłem przykázuię/ zákázuię/ stánowię/ etc. pod kiiem/ pod chłostą/ etc. Sub poena mortis [...] comminor tibi plagas ni parueris [...]. Kn 730.
Przenośnie
  • Ani w Parnasie obáwiąm się chłosty, Jeśli się y Wiersz będźie zdał nieprosty. Aby y w rytmie Pismo swoy styl stáry, Nie naruszone miáło bez maszkáry.LubSEkl 2
2.  przen.  »nieszczęście, plaga, klęska, porażka, przegrana«
  • – Kto w te rzeczy [wojenne] ladajako się opatrzywszy na wojnę trąbi, ten znaczną swéj porywczości chłostę odnosi. RadziwKSprawy 474.
  • – Przychodzą potworne y nieodmięnne wiadomosci że Dunskorunski [Dołgoruki] zapomniawszy dawney chłosty znowu za ukazęm Carskięm zebrał 12000 Woyska dobrego. PasPam 111.
  • – Narod żydowski gwoli swoim chłostom Ku Panu Bogu w pokorze się zwinie. ChrośAm E5.
  • – Oddal Panie chłosty [zarazę] Od twych Izraelitow! ktoreś zawsze lubił. DrużZbiór 133.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • wziąć chłostę II (sz. zm.):
  • »ponieść klęskę«
    • – Retirowac się nazad poczęli Poganie Na koniec, wziąwszy chłostę nie poslednią zbiegli Do swoich. PotWoj 83.
    • – Iakosz ieszcze y razu, chłosty tak pamiętny Nie wzięli Turcy, na tey Woynie. PotWoj 119.
    • Wzięlismy Chłostę we Czwartek załuymy za grzech y upokorzmy się Bogu w piątek. PasPam 265.
  • wzięta chłosta II:
    • – Tatarow tam nie było, bo po wziętey chłoscie O milę ztąd nad Stawem zostali przy chroscie. PotWoj 75.
  • dać komu chłostę II (sz. zm.):
  • »pobić kogoś«
    • – Tak tedy po owey chłoscie y bitwie ktorą związkowi dali Litwie wybiwszy nas Znowu nąm zdrajcy poczeli uciekac amy ich znowu gonic. PasPam 200.
    • – Kiedys to tam uSachnowego mostu dali Lachowie kozakom chłostę. DrobTuszInf 16.
  • za chłostą:
    • – ŁaskaBoga naszego y wszech rzeczy Sprawce Natey nas przez dwie lecie potrzymawszy Ławce, Wykurzy ten gad [wrogów] z Polski z zataką chłostą Da zesię nasze członki w iedno Ciało zrostą. PotWoj XVIII.