Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

PRZYSTROIĆ

czas. dk
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn, T, L (XVI-XVIII), SWil, SW, SJP

Formy gramatyczne
bezokolicznik
  przystroić
czas przeszły
lp m 1. os.   przystroiłem
3. os.   przystroił
ż 3. os.   przystroiła
n 3. os.   przystroiło
lm mos 3. os.   przystroili
nmos 3. os.   przystroiły
czas przyszły prosty
lp 1. os.   przystroję
3. os.   przystroi
imiesłów uprzedni
  przystroiwszy
Znaczenia
1. »ozdobić czymś«
Rekcja: kogo, co; w co ‖ czym

  • – Nadobna Amarylli, te kwiatki roźliczne Gdym zbierał chcąc przystroić twoje skroni śliczne, Gęste pczółki, co po tych łąkach miód zbierały, Beśpiecznie mi kwiateczków rwać nie dopuszczały. SzymSiel 42.
  • Przystroić kogo/ v. Zdobię/ Piękrzę. Kn 890.
  • – Stánisław Wieluński y Radomski Stárosta, syn drugi Kásprá Woiewody Sierádzkiego, przybrał sobie w małżeńską ligę Annę Xiężnę Radźiwiłownę Marszałkownę Litewską, ktorey zmarłey, trzey pozostáli synowie, Stánisław, Zygmunt y Alexánder: káplicę w Częstochowie, marmurem prawie po krolewsku całą ofutrowáną wystawili, dość kształtną mánierą, w bogaty apparat tę cudowną gorę przystroili, dźiałámi y inną amunicyą uzbroili. NiesKor II 67.
  • Przystroić co, F. przystroię. anputzen, verschönern. parer, orner, embeltir, enjoliver. T III 1786.
  • – [...] kometa tak iest nędzna, y uboga, iż niemiałaby w czym przed nami ukazać się, gdyby ią słońce w warkocz y piękną szatę nieprzystroiło [...]. BohJProg I 252.
  • – Z iakimże ukontentowaniem przechadzałem się pośrzód tych ozdób wspaniałych, którémi przystroiłem siedlisko moie! YoungNocy 9.
  • – Gdy każe zabić wołu na offiarę przed ktorym ołtarzem, zachowuie skorę ze łba tego bydlęcia, przystroi ią wstęgami i kwiatami, zawiesi w mieyscu domu swoiego nayotwartszym, i widoku przechodzących, aby nikomu z pospolstwa nie było tayno, że wołu offiarował Bogom. TeofPodosChar 50.
Przenośnie
  • A ták Wy białe głowy (Pánie y Pánny) jeśli jescze przynamniey jednę iskierkę prawdźiwey pobożnośći w sobie maćie/ poniechayćie tákowych strojow zbytnich nie potrzebnych; stárayćie śię ráczey o to/ jáko śię już wyżey o tym powiedźiáło/ ábyśćie dusze wásze przystroiły y przyozdobiły cnotámi świętymi: bo kto ćiáło swe stroi/ á duszę grzechámi szpeći/ táki przed Bogiem nági/ bá obrzydły jest.GdacPrzyd 46
  • Tak tedy nową modę w Pánstwo wprowadźiwszy; Y Cárskim Majestatem siebie przystroiwszy, Piotr ten Alexieiowicz: przypuśćił do głowy Także umysł niestary; lecz we wszystkim nowy: Nową w swey intencyi Monárchią kryśląc.GraudGab 34 nlb
a) ironicznie »oszpecić«
Rekcja: co; w co ‖ czym

  • – Dyktys z gory wierzchołlku wysokiego spadszy/ Gdy przed Ixionowym vmykał plemieniem/ Zálękły sasorem szedł/ y ciáłá brzemieniem W ielitá przystroił grab wysoki złąmawszy. OvŻebrMet 304<294>.
  • – [Car] nawet dzieciom małym nie przypuścił, gdy w Baturynie w koło ratusza kazał od pierwszéj przyciesi począwszy aż do najwyższych płatew drzewa po jednemu lewarami na koło podnosić, dziećmi kozackiemi główki im między podniesione ściany obkładać, i owym ciężarem gnieść i mordować; a tak w około od spodu aż do wierzchu na cztery strony cały ratusz strasznym przystroił widokiem. OtwFDziejeCzech 150.
2. »ubrać kogoś w coś«
Rekcja: kogo, co; w co

  • – Siłá tákich iest Miesczan/ żonki przystroiwszy Szumno/ letnik/ y płaszczyk/ wszytko iey spráwiwszy. JeżEk F4v.
  • – Coż to są za Panowie? spytałam się, tak bogato ubrani, z ktorych ieden siedzi wysoko, i pogania konie, a drudzy stoią za piwnicą? — Są to chłopi ze Wsi, ktorych Pan przystroił, aby mu się bardziey kłaniano. KrajMPodol 61 nlb.
  • – Kto wierzchnią suknią trzyma na jednym ramieniu, Powinna go upomnieć: „Miej sie na baczeniu - Niedobregoś krawca miał, szpetnie cię przystroił, Jeden rękaw przed sobą, drugi w zadek wkroił”. DzwonStatColumb 15.
Przenośnie
  • Oy Synacżku ulubiony/ Czy będźie cżłek vwolniony: Z tego co Adam zbroił/ W przeklęctwo lud przystroił: Wprowádźił go w ćień przeklęty/ Rowno położył z bydlęty.ŻabSymf D2v
  • O iák cię w szpetną sukienkę przybráły twoie nie umartwione pássye! miłość własna iáko cię niepoczesnie przystroiłá!WitkJSyn M
  • Powiadaią wszyscy zgoła, Ze iest przykra Prawda goła, Ja przyiemne wdzięki twoie Czynię; kiedy ie przystroię.CzaplZab 3
3. »postawić w trudnej sytuacji«
Rekcja: kogo; czym

  • – Abo ták ná woynie iák w kárczmie chcesz broić? Nie długo ćię mogą tám rządnie przystroić. Iże zbędziesz ręki/ nogi/ álbo głowy/ Ach teskno ćię bárzo w domu iżeś zdrowy. PaxUlis G3.
  • – Ten że huk co y pierwszy/ ktory nie dostoi Plácu/ wnet go ná klocu Mistrz dęmbcem przystroi. PaszkMrDzieje 60.
4. »nakłonić, przekonać«
Rekcja: kogo, co; do czego

  • – Choćiasz to drugi umie pokrywáć y goić, Ale z trudnośćią serce, do czoła przystroić. BarPotArg1697 9.
Podhasła

PRZYSTROJONY

im. przym. bier.
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
lp M. m   przystrojony
ż   przystrojona
D. m   przystrojonego
ż   przystrojonej
B. m nżyw   przystrojony
ż   przystrojoną
Ms. m   przystrojonym
lm M. mos   przystrojeni
nmos   przystrojone
D.   przystrojonych
B. nmos   przystrojone
odmiana niezłożona
lp M. n   przystrojono
Najwcześniejsze poświadczenie:
Znaczenia
»pięknie ubrany, ozdobiony«
  • – Siedźi w vbierze świetnym támecznego stroiu/ Nowotny Biszurmaniec w mienionym zawoiu. Ná koniu od Cesarzá danym przystrojony Jako v nas Krol zakow/ wdźień Gáwłá vpstrzony. PaszkMrDzieje 81.
  • – [Królewicz] Był kontent, i wsiadłszy na onę karetę, com ja na niéj przyjachał był, wjechał samym mrokiem do Parmy i aż do samego stanowiska, które tak kosztowném obiciem i inném ochędóstwem przystrojono było, że największy król na świecie w niém stać mógł. PacOb 107.
  • – Iákoż on [Merkuriusz] nie mieszkánie na to sie wypráwieł/ Przypiąwszy do nog skrzydłá/ y Sen przynoszącą Laskę zárázem wźiąwszy/ w rękę swą mogącą/ Y nákryćie ná głowę: y ták przystroiony/ Z oyczystego się Zamku z Iowiszá zrodzony Spuśćił ná niską źiemię. OvOtwWPrzem 39.
  • – W szárłatney száćie śiedźiał sam Phebus ná thronie/ Lskniącymi szmárágámi świetnym po wszey stronie. Popráwey/ y po lewey ręce/ dźień mu biały/ Y Kśiężyc/ y Rok/ więc y długie wieki stały/ Y godźiny ná plácách rownych rozłożone/ Stałá y nowa Wiosná/ skroni przystroione Máiąc kwitnącym wieńcem. OvOtwWPrzem 50.
  • – Ociec Pryámus iednák/ niewiedząc by znáku O przystroionym/ w skrzydłá synu swym Ezáku/ Ze był żyw: opłákiwał śmierć iego zmyśloną. OvOtwWPrzem 468.
  • – A że/ ieśliby z Anglii nieustąpił/ miał Ludwiká Pápieski Poseł w dźień wieczerzy Páńskiey wyklinác/ on ná czas ustąpił/ á po Wielkiey Nocy się wroćił/ dlá cze[g]o też i od Posła Papieskiego/ i od wszytkiego Duchowieństwa w Kościelny apparat przystroionego/ wyklęty iest/ z tymi/ co przy nim byli/ i Linkolmią oblegli: á tym ktorzyby po Spowiedźi uczynioney przećiw nim woiowáli/ odpust zupełny opowiedźiány. KwiatDzieje 38.
  • – [...] Ná co się tylko Boska Wszechmocność zdobyłá, Tym MARYĄ nád insze w Iey Poczęciu zdobi Ták; że nigdy godnieyszey iuż nie przysposobi, Bogáćiey kleynotámi swęmi przystroioney, Práwęm originálney łáski opátrzoney. DobińŚwit 3.
  • – Po bokach paikowie, młódź w pięknej urodzie I w sukien osobliwszej przystrojeni modzie, Szli na kształt paziów u nas. GośPosBar II 459.
  • – Barany do Ofiary sprowadzone, y wieńcami na rogach wedle obrzędow przystroione, tak się tryxać poczęły, że wieńce poszarpały. DembowAProb 14v.
  • – Między ktoremi [relikwiami] iest też y Głowá Jácká S. korą [!] nośi 4. Zakonnikow w Pluwiały przystroionych, po Rynku ná Processyi Solenney między Oktawą Bożego Ciáłá. SiejŚwiąt 33.
  • – Ten nas okrywa zewsząd, wał poduszka spodnia, Zá szarłát Materáce smolana pochodnia, Pálce z pierścieniow świętne, iak wągiel szczerniały, Szafiry, dyámenty, w zużle potopniáły, Bark łáńcuchem złocistym przystroiony modnie Spina ogień, piekielne spinaią pochodnie. JaklWiad 19<20>.
  • – Trzymam wpráwdzie, iż wy wszyscy iako życzliwi przyiaciele niebieskiego Oblubieńca nie dacie przygany różności kolorow na sukience, w ktorą-Oblubienica iego przystroiona, lecz tym bárdziey z miłością tę, ktora się prawdą i rzetelnością cieszy, przyimiecie, i z uszanowaniem pocałuiecie. JezuiciPos 118.
  • – W tych i tym podobnych okolicznościach nie dołężny poeta, tak erudycyą marne dzieła swoie napychaiąc, robi podobnie do owego malarza, który nie umieiąc odmalować Wenery piękney, odmalował ią bogato przystroioną. KarpińFWymowa 32.