Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

ALTEROWAĆ

czas. ndk
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn, T, L, SWil


Najwcześniejsze poświadczenie: 1621-1632
Formy gramatyczne
bezokolicznik
  alterować
czas teraźniejszy
lp 3. os.   alteruje
lm 3. os.   alterują
czas przeszły
lp m 3. os.   alterował
n 3. os.   alterowało
imiesłów współczesny
  alterując
Etymologia
łac. alterare
Znaczenia
1. »zmieniać, przemieniać, przekształcać; ulegać przemianie«
Rekcja: co (do czego)

  • – Niedostatkiem tych potrzeb ścieśniony będąc, musiałem rad nie rad wojenne rady alterować. RadziwKSprawy 305.
  • – Nasienie męskie álteruie krew białogłowską do postáwy y formy człowieká. AlbSekr 22.
  • ~ Pokárm zepsowány |...] ále też długo tam [w żołądku] przetrzymány, suchy álteruiąc tę chorobę spráwuie. CompMed 620.
2. »martwić, niepokoić, irytować; zakłócać co; o zdrowiu: dokuczać, szkodzić komu, czemu«
Rekcja: kogo, co

  • – Tam kiedysmy wychodzili było medytacyi bardzo wiele y roznych w ludziach Woyskowych, Alterowało to nieiednego ze to iść za morze, iść tam gdzie noga Polska nigdy niepostała. PasPam 53v.
  • – Niech sie dzieje wola Wci serca mego, której niedobre zdrowie wielce mię alteruje i mego własnego ujmuje. SobJListy 568.
  • – To go [króla] nie mniey alterowało że żadney wiadomosci nie miał od owego oblężonego pod Zbarazem Woyska. HistBun 13.
  • – Żeby go nie alterował, wesoło drogi winczował. StanTrans 184.
  • – Vciechá cielesna, iáko ieść smáczno, pić, y inne, ciáło násze mięsza y álteruie, á gdzie ciáło zmięszáne tám rozum nie może swey dzielności záżywać. TylkRoz 306.
  • – Przerwány w mym ciele sen [...] álteruie nie dużością wszystkie moie członki. AndPiekBoh 68.
  • – Ktorzy [źli lekarze] nieumieiąc rozeznawáć chorob, ich różności, y przyczyn, przeciwne dáiąc lekárstwá, czym náturę y chorobę alteruiąc, wielom miásto pomocy szkodzili. CompMed 3.
  • – Rzeczy ktoreby ią w godzinę śmierci alterować mogły zawczasu uprzątała [Maria Anna Kazanowska]. NiesKor II 501.
  • – [Po] ták srogim rozlaniu krwi Szlácheckiey, gorę bierze ten zapáł Domowy y wewnętrzny pokoy y powszechną álteruie szczęśliwość. DanOstSwada III, 16.
Związki frazeologiczne

  • alterować serce (sz. zm.):
  • »martwić, smuicić kogo«
    • – Podlegáiąc práwom i dekretom Boskim więcey mi się nie godzi tylko zapłákáć/ kiedy dawną śmiertelności ná moim kondemnatę żałosna dzisiay eksekucya bierze/ álterować Przyiácielskiego sercá niechcę. wszakże żałobą i smutkiem od siebie nie odráżę/ kiedy cię ná ostátniey domu moiego nadzieiey eksekwiie záproszę. PisMów II 308.
    • – Tać kompanija trzymała, memu odjechać nie dała. Już tu serce alteruje, gdy mi racyje formuje. StanTrans 112.
    • – Ták nie miáło by delikátne y sławę kocháiące álterowáć serca. DanOstSwada III, 15.
    • – Niech że iuż żadne serc Naszych nie alteruią przeciwności, czas ocierać wyciśnione prasą publicznego zamieszania łzy z oczy Naszych. DanOstSwada I, 178.
Podhasła

ALTEROWAĆ

czas. niewł. ndk
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
czas przeszły
  alterowało
Najwcześniejsze poświadczenie:
1656-1664
Znaczenia
»martwić, niepokoić, irytować; zakłócać co; o zdrowiu: dokuczać, szkodzić komu, czemu«
  • – Niedobrzem się miał barzo, wszystkiego mię alterowało, katar i kaszel srogi. ChrapDiar I 346.