Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

DYWAN

rzecz.
m
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
L (XVII-XIX), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn, T

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   dywan
D.   dywanu
B. uż. nżyw.   dywan
Ms.   dywanie
liczba mnoga
M. uż. nosob.   dywany
N.   dywanami
  dywany
Etymologia
tur. divan '1. kancelaria lub rada przyboczna władcy lub dygnitarza; 2. posiedzenie takiej rady'
Znaczenia
1. »w Imperium Osmańskim: rada doradcza sułtana i innych władców; posiedzenie tej rady«
  • – Ma te prerogátywe Poseł Angielski, ze gdy bywa u Cesárza, ábo w Dywánie i Rápir zá nim noszą, czego nie máią drudzy. TwarSLeg 59 marg.
  • – Niedawno y w Szaraiu piiani napoły/ z Ciorbą razem Cesarską rozrzućili stoły: Po wielkim wrzask niezwykły rozlegał się gmáchu/ Ze rozbity y Dywan/ y Cesarz był w strachu. TwarSLeg 72.
  • – Amurat [...] Daie buiurdun Baszy aby na Dywanie Sprawę czynił o sobie a iesli niestanie Mieczem go konac grozi. DrobOpow 187-188.
  • – Ták się tym Bektás vkontentował/ iż rozumiał że mu może bespiecznie dufáć/ y że prawdziwie do ich ligi się przywiązał/ ták dálece/ że częścią tym vbespieczony/ częścią nádęty własną potęgą/ á lekce ważąc Wezyrowe siły/ ktory zdáło się ná ten czás że mu szkodzić niemogł/ pożegnał go/ y rospuścił Kałaba Dywan, to iest Czerniecką tę rádę. RicWielJMon 18.
  • – Urzędy ziemie wołoskiej [...] Armasz wielki, ciemnice pod jego rządem. On egzekwuje śmierci przez dywan nakazane. Chorągwie, buńczuki pod jego staraniem. CosHistCzam 301.
  • – Co pomieniony misjonarz starszy u Cesarza, jako pana pobożnego, łatwo pod płaszczykiem żarliwości o honor Boski wyrobił, że zrzucono miesiące mahometańskie z kościołów katolickich. O czym dowiedziawszy się Porta Otomańska składa Dywan, to jest sejm generalny, na którym proponuje, że nam Gaurowie nie dotrzymali traktatu, ponieważ insignia naszego Mahometa z kościołów swoich pozrzucali. DyakDiar 37.
  • – Znaczna także część Dywanu pretenduje woyny, zaczym niebardzo tu ufaią tym apparencyalnym demonstracyom chęci do pokoiu. MerkHist 117.
  • – Porta ná Dywanie mianym 28. Maij. Woynę Moskwie wypowiedzieć kazała. Wszyscy Ministrowie Sołtanscy y sam Cesarz będąc przytomni na Sali Saraju Sołtanskiego Bunczuk przyniesiono Ktory Dwunastu Mołnow Benedykowáli z wielkiemi ákklamácyami Ludu całego. MerkHist 1047.
  • – Urzędy ziemie wołoskiej [...] Armasz wielki, ciemnice pod jego rządem. On egzekwuje śmierci przez dywan nakazane. Chorągwie, buńczuki pod jego staraniem. BystrzInfArch 301.
  • – Ale też tę piawkę y gębkę nápitą likworem złotym, często Cesarz pod pretextem pożyczenia wielkiey summy, wyciska. Ten kilká rázy w tydźień pompatycznie in aſſiſtentia ieźdźi ná Dywan, aliàs ná Rádę, wielką y Sądy, do Saráiu z drugiemi Wezyrámi kollegami. ChmielAteny II 484.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • sala Dywanu:
    • – Solenny potym traktament bywa na Sali Dywanu, gdzie Przednieysi Urzędnicy Cesarskim Stołem uczczeni bywaią. ChmielAteny1755 I 1105.
  • Dywan Wielki:
    • – Na Dywanie Wielkim mianym in praesentia Cesarza Tureckiego, Moffty, Kaimakan y wszyscy Ministrowie Porty, decydowano [...]. MerkHist 2/103-104.
2. »w Imperium Osmańskim: budynek lub pokój, w którym odbywały się spotkania rady sułtana lub innych władców«
  • Dywanu tureckiego grandeca. TwarSLeg 184 marg.
  • – ROZDZIAŁ XI. O Wezyrze Wielkim, y powinnośći iego, o innych sześćiu Wezyrách do Rády należących, y o Dywánie, to iest mieyscu, gdźie się Sądy odpráwuią. RicWielJMon 52.
  • – Kiedy Wezyr iedzie ná Dywan, (iest to Pokoy w Sáráiu do Sądow y do rády náznáczony) bywa záwsze przy nim kupá Ciauszow z Rothmistrzem swoim/ y siłá innych ludzi godnych/ ktorzy go prowádzą [...]. RicWielJMon 54.
  • – Zá drugą brámą Saráiu pierwsze mieysce bierze DYWAN: to iest Gmach publiczeney [!] audyencyi, Rády, Sądow, z obszernemi Sálami. ChmielAteny II 475.
3. »gruba tkanina wełniana; kobierzec«
  • Dywanami Złotemi Srebrnemi Ziemia usłana. PasPam 260v.
  • – Staroświeckie piktury, sztuki w twardym rznięte Porfirze, więc po ściánach, szpálery rospięte; Złotem dziáne dywány, iedwábne kobierce, Oczy rwáły y ludzkie weseliły serce; Ale skoro Argenis, á z nią Panien zgraie Weszła, Radyrobánes y Archombrot taie. BarPotArg1697 300.
  • – Toż iáko sie opuści kęs do páwimentu Ono niebo, raz dęta, drugi raz wokalna, Toż trębacze, muzyka toż instrumentálna Sili sie: áż máchinę złote spuszczą sznury, Ná gładkie y dywány usłáne marmury. BarPotArg1697 421.
  • – Do KONIUSZEGO też dyspozycyi należą, karety, kolaski, karawany, wozy, dywany, żelaza, lewary, Stelmachy, Rymarze, Kowale, á naybardzey Pacholcy karyciani, wozowi, aby karety, chędożyli, ich pilnowali w wozowniach, maiąc, szczotki, trzepaczki, miotełki do chędożenia, item pochodnie, latarnie, wáchle. ChmielAteny III 482.
  • – Handel Persow iedwabie, dywany, kobierce, pasy. ChmielAteny IV 520.
  • – Obracaią się na południe, gdy się modlą, kamień kładą pod dywan na pámiątkę grobu Machometowego; a na nim kładą koronkę, Alkoran, y grzebień, którym sobie przed modlitwą brody czeszą. ChmielAteny IV 522.
Znaczenia niepewne
1 a. 2:
  • – [...] do tego czásu Czársysy ná Duwánie [!] nie záśiada gdyż się iescze nievspokoiło/ bo wszytkie insze Vrzędniki náznáczono. BuntCara B.