Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

ANYŻ

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: ANYŻ, HANYŻ
Notowanie w słownikach
Słowniki notują
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   hanyż ||   anyż
D.   hanyżu ||   anyżu
B. uż. nżyw.   hanyż
N.   anyżem ||   hanyżem
Ms.   hanyżu ||   anyżu
Etymologia
łac. anisum
Znaczenia
1.  bot.  »roślina z rodziny baldaszkowatych, biedrzeniec anyż; Pimpinella anisum; takze wysuszone owoce tej rośliny, używane:jako przyprawa lub lek«
  • – Na tych [szypułkachJ kwiatki białe drobne/ iako na Anyżu. SyrZiel 23.
  • – Wziąć [...] násienia tego Kopru cztery łoty, Hányżu, Kopru polnego, Pietruszczánego nasienia, po dwu łotow, Chrzanu cztery łoty, korzenie drobno pokráiawszy z innymi rzeczámi, wlać ná to pułgárncá winá, á kwartę wody wárzyć, do wywrzenia trzeciey części. SyrZiel 385.
  • – O Hanyżu/ Rozdział II [...] Anisum. Anisz. Enisz. SyrZiel 403.
  • – BJádá wam Náuczeni w piśmie/ y Fáryzeuszowie obłudni! iż dawácie dziesięcinę z miętki/ y z ányżu/ y z kminu/ á opuszczacie powáżnieysze rzeczy w Zakonie; sąd y miłosierdzie y wiárę: Te rzeczy mieliście czynić/ á onych nie opuszczáć. BG Mt 23, 23.
  • – Ogród przed tą stodołą zasiany połowicą hanyżem zagonów 6, ostatek konopiami. InwKal I I, 165.
  • – Od wieku, rzeczesz, księża, dziesięciny bierą, Starego to zakonu było manierą, Kmin, hanysz, miętkę, ale i pszenicę i żyta żeby miał ksiądz wytykać, nikt się nie doczyta. PotFraszBrück I 277.
  • Der Aniess/ Anysz. m. MalczWok A8v.
  • Anyż der Anisz. WojnaLust 112.
  • – Gdy się pokarm zsiada w piersiach. Gryść ustawnie Hanysz, lubo nasienie Kopru włoskiego. PromMed 113.
  • Hanyżu y Pszenicy ma dosyć Pińczow, lnu dosyć koło Dniestru. ChmielAteny II 334.
  • – Kupił ieden 2 wory Anyżu/ w iednym worze był lepszy po 8 gr: łt/ w drugim podleyszy po 5 gr. GorAryt 123.
  • – Weźmi korzenia Lukrecyi, Cynamonu, Anyżu, Agaryku, każdego, przetłuczonego po łocie. VadeMed 50.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • anyż kramny:
    • Anyż kramny/ Anisum [...] Słodki anyż [...]. Kn 7.
  • bot. anyż ogrodny:
    • – Wziąć [...] nasienia Pietruszczanego dwa łoty, polnego hanyżu, hanyżu ogrodnego, Colidoniey po locie. SyrZiel 381.
2.  bot.  »roślina z rodziny baldaszkowatych, kminek zwyczajny, Curum carvi; także wysuszone owoce tej rośliny«
  • – Iako przedtym ten Kminek polny [...] Hanyżem nazywali/ tak y teraz powiętszey części iescze go tym imieniem zowią. SyrZiel 419.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • anyż polny (sz. zm.):
    • Hanyż polny/ Rozdział 12. Carum, Carui, & Caros Feldtkimmel. Wisenkimmich. SyrZiel 413.
    • Anyż polny/ vide Káruy. Kn 8.
    • – Nasienie Sniedkowe bywa do chleba pieczenia przydane/ iako Czarnucha/ albo polny Anyż. Kn 1233.
3.  bot.  »roślina z rodziny baldaszkowatych, koper ogrodowy; Anethum graveloens; także wysuszone owoce tej rośliny«
  • – Drudzy są/ tak tych rzeczy nieznaiomi/ że Kopr Włoski Hanyżem nazywają. SyrZiel 413.
  • Anicetum Hanisz. SłowPolŁac 14.
4. »wódka anyżówka«
  • – 19 Iunii z królem na pokoju upiłem się ad salietatem, wino wprzódy potem gorzałkę pijąc, alias dubl (double) anyż, któregośmy się z królem po razy pięć napili. ZawiszaPam 69.