Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

APERTURA

rzecz.
ż
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: APERTURA, *APERTORA
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, Kn, T, L (XVII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   apertura
D.   apertury
B.   apertorę ||   aperturę
liczba mnoga
M.   apertury
D.   apertur
B.   apertory ||   apertury
N.   aperturami
Ms.   aperturach
liczba podwójna
Ms.   aperturze
Etymologia
łac. apertura
Znaczenia
1.  med.  »nacięcie, rana na ciele człowieka lub zwierzęcia zrobiona w celach leczniczych albo doświadczalnych, poznawczych«
  • Apertur, prysczow y lekarstw przeciwko iadom używać mamy. PetrSInst E1v.
  • – Medycy [...] na tymże miejscu [ciemieniu] zwykli więc palenia czynić y aperturę żelazem rospalonym. SykstCiepl 184-185.
  • – Kiedy pies ma parch takowy [...] na to trzeba mu wyciągnąć skórę nad łopatkami co najbardziej wzgórę, i żegadłem rozpalonym przepalić, że mu się dwie aperturze uczynią. OstrorMyślTur 23.
  • – Kauterium/ apertura czyniona/ dziura w skórze przepalona/ na odbyt wilgotności [...]. Kn 271.
  • – Dla przeiazdu do domu prędszego ledwie z wielkiey pociechy nie wyskoczą z skory [Polacy] Gdy by im kto na Czołach zrobieł Apertory. PotWoj 203.
  • – Na częste bolenie Głowy dobra rzecz aperturę mieć w ręce, albo brać często purgans głowny. PromMed. 19. Położ plasterek z dziurką, tam gdzie ma bydz Apertura. CompMed 191.
  • – W Anglii iest zwyczay, że Szczupaká kupuiąc, brzuch rozrzynáią, pátrząc ieżeli tłusty, potym ieżeli nie będzie do upodobania Kupcowi, názad w wodę puszczáią między Liny, apertura zrasta się [...]. ChmielAteny1755 I 528.
  • Apertura. Ein Fontanel. un cautère, fonticùle. § apertura do ściągnien[i]a wilgotności. T III 9.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • apertura samorodna:
  • »przetoka, fistuła«
    • Apérturá sámorodna/ vide Ciéczénie 2& 6. Kn 8.
    • apertura samorodna. Ein Fistel. fistule. T III 9.
Związki frazeologiczne

  • uczynić w sercu aperturę:
  • »spowodować cierpienie duchowe, ból, rozpacz«
    • – Żal [...] Teraz uczynił w sercu aperturę. ChrośTreny 65.
    • – Nałogi [...] Ktore się cale zmieniły w naturę Krwawą zrobiwszy w sercu aperturę. ChrośZbiór D3v.
Przenośnie
  • Tak też białagłowa, ledwie na niej dopytasz, poki dziewką, słowa; Niechaj jedno odnowi mąż jej aperturę, Jakby nigdy nie ona, odmieni naturę.PotFraszBrück II II, 204
  • Jako tam Adamowi śpiącemu przy drzewie, takteż tu otwierają aperturę Ewie. U Adama się zgoi, chociaż bez balwierza, A tej opak, im dalej, barziej się rozszerza.PotFraszBrück II II, 91
2. »skaleczenie, rana na ciele człowieka lub zwierzęcia«
  • – Na aperturę [lek]. Ta najczęsciej w pęcinie przypada, zwłaszcza gdy się koń tratuje, aboteż w strzelicy. DorHipTur 259.
  • – Tak na apertury abo rany y sadzele [...] przykładać ziele. SyrZiel 742.
3. »dziura, szczelina w ziemi«
  • – [Daulet strzelił] z procy a uczyniwszy srogą w ziemi dziorę, osypał nagłe całą wyspę piaskiem, ktory przez owe wypadł apertorę. PotSyl 94.
  • – Powiadaią, iż się lęka ziemskich apertur Pluto, y trzęsienia ziemie. AndPiekBoh 132.
4. »otwór w budynku«
  • – Zbytecznia liczba okien, drzwi, y innych Apertur osłabia strukturę. BystrzInfArch A4.