Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

BRUZDA

rzecz.
ż
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: *BRUZDA, BRÓZDA, BROZDA, BROŻDA, *BRUŻDA
Notowanie w słownikach
Słowniki notują
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   brozda ||   brózda ||   brożda
D.   brózdy
C.   bróździe
B.   bruzdę ||   brózdę
Ms.   bruździe
liczba mnoga
M.   brózdy ||   brozdy
D.   brózd ||   bruzd
B.   brużdy ||   brózdy ||   bruzdy
N.   brozdami ||   brózdami
Ms.   brózdach
Znaczenia
1. »podłużne wgłębienie w ziemi miedzy skibami roli powstałe przy oraniu«
  • – Jako brózda orana wzdłuż idzie prze pole, Jako dzielny koń pięknie obraca się w kole, Jako gęsty sad zdobi cyprys okazały - Tak z Heleny ozdobę kraje nasze miały. SzymSiel 172.
  • Brózdá w oraniu ábo w zagonié miédzy skibámi/ Sulcus [...]. Kn 47.
  • Brozdá. Sulcus. Waga. SzyrDict 22.
  • – Cały rok za zającem, darmo łomiąc żyto, Chodzi [sąsiad]: co strzeli, to chybi. Kat go wie, że mi to Niemiło. Skórkę słomą zajęczą wyścielę, A że najradniej w święto strzelał i w niedzielę, Każę w bruździe ułożyć, zawoławszy chłopca, I żeby go lepiej zszedł, niedaleko kopca. PotFrasz4Kuk I 301.
  • Brozdá. Ackerfurch. ErnHand 35.
  • – Wznoszą się zboża od ziemie do gory [...] Iuż zaiąc z brozdy nieukaże skory. DrużZbiór 357.
2. »rów wykopany na polu, służący do jego nawadniania lub odprowadzania z niego wody, rów melioracyjny«
  • – Rów do sprowádzęnia wody z-roli/ ż-ogrodá/ z-drogi/ etc. ábo ná przywiedzięnie wody ná ogród/ łąkę/ rólą. [...] Incile [...] Dioryx [...] Rurmusowy rów/ Brózdá 2. Kn 935.
  • – Wasserfurch brożda elix. KusWeg N.
3. »podłużny ślad, wgłębienie na ciele człowieka, np. linia papilarna ręki, zmarszczka na twarzy«
  • – Incisurae Linien der hand Brozdy po ręku/ albo na dłoni linie. GuldOn 67.
  • – NOWE ZIELE [...] między różnymi, których ogród mój ma wiele, Osobliwie panienki lubią jedno ziele, [...] korzeń się wprzód u spodku w dwie cebulki dzieli, Łodyga się a gładka i bez sęków bieli, Ale dęta jak słoma i ma w sobie rowki, Którymi sok z korzenia idzie do makowki; [...] Choć go w podłużną bruzdę, choć w okrągły dołek Wsadzisz, wszędzie wesoły podniesie wierzchołek. MorszAUtwKuk 46-47.
  • – W brużdy y białe szrony: Twarz się stánie zorána, y włos przypruszony. ClaudUstHist 165.
4. »naturalny lub sztuczny rowek na powierzchni wody, ziemi lub jakiego przedmiotu, wgłębienie, wklęsłość«
  • – Wziąć Dyń niedoźrzáłych/ pokráiáć ie wzdłuż ná sztuki według ich brozd. SyrZiel 1187.
  • – Głęboka brozdá. Sinuosus specus cordis, Plin. Subcauus mons, Lucret. [...] Pandus: pandae lances, carinae, Virg. Kn 134.
  • – Rozdwoięnie/ rozdzielęnie wody zá kiem płynącym. broździé podobne. [...] Sulcus, quem facit nauis in aqua. Sulcum premit ipsa carina. Infindunt sulcos, s. aequori maris, Virgil. Kn 941.
  • – Ieżeli prosty [słup kolumny]? dáie się fałdowanie w zdłuż nakształt bruzd, álbo rynienek wydrożonych. BystrzInfArch C3v.
Znaczenia niepewne
1 a. 3:
  • – Furch brozdá sulcus. KusWeg D4v.
  • – Furche ist lang und breit/ Brozdá długa y szeroka. ErnHand 317.
  • Brozda, eine Furche. BierSłowa 8.
Związki niejednoznaczne względem znaczeń
Związki frazeologiczne

  • z bruzdy występować:
  • »popadać w obłąkanie, szaleństwo, mówić od rzeczy«
    • Z Brozdy występowáć Delirare, Ausz den Furchen fahren. DasHünDict Ppiij.
  • z bruzdy wystąpienie:
  • »popadnięcie w obłąkanie, szaleństwo, mówienie od rzeczy«
    • Z Brozdy wystąpienie Deliratio [...] Deliramentum [...] Auszweichung von der rechten Furch / Verfahnung. DasHünDict Ppiij.
Podhasła

BRUZDAMI

w funkcji przysłówka
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1621-1643
Znaczenia
hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji
  • Brózdami Sulcatim [...] Kn 47.
  • Brozdami Liratim, Sulcatim adv. von Furchen zy Furchen. DasHünDict Ppiij.