Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

BRYŁA

rzecz.
ż
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: BRYŁA, BREŁA, BRELA
Notowanie w słownikach
Słowniki notują
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   breła ||   bryła ||   bryla
D.   breły ||   bryły
C.   bryle
B.   brełę ||   bryłę
N.   bryłą ||   brełą
Ms.   bryle
liczba mnoga
M.   bryły ||   breły
D.   brył
B.   bryły ||   breły
N.   bryłami ||   brełami
Ms.   bryłach
Znaczenia
1. »ciało fizyczne o kształtach nieforemnych, zwykle znacznych rozmiarów, gruda«
  • – Mleko w piersiách białogłowskich zákámiáłe y w bryły zrosłe rosprowadza [okład z anyżu]. SyrZiel 410.
  • – I rzekł był Izajasz: Niech wezmę bryłę suchych fig, i przyłożę na wrzod, a będzie uzdrowiony. BG Tt Iz 38, 21.
  • – Bochny miédzi/ bryły zlane/ Panes aeris, Plin. [...]. Kn 38.
  • Bryłá/ Grumus terrae, Colum. Gleba, Cicer. [...] Panes aeris, Plin. Massa picis, Virg. Massa lactus coacti, Ouid. Granum alicae [...] bryłá krochmalu/ granum dici potest amyli. [...] Palacra [...]. Kn 48.
  • – Gruzłá/ vide Bryłá. Kn 214.
  • – Oto masz te PRZYSLOWIA ná przysługę Polskiego ięzyká wypisáne [...] vwagą głębokie, w niewielu kártách iáko w máłey bryle funt dobrego złotá. FredPrzysł A3v.
  • – Cisnęła na mnie Jaga śniegu bryłką. Trafiła w piersi, nie boli-ć, lecz spodnie Płuca poczuły z tejmorsza bryły pochodnie. MorszAUtwKuk 96.
  • – W Paktolu breły Niesą gęstsze wzdy złota, iako gdy poczeły Te chupawe smieciska naiezdzac na moie Brzegi, y miasto trwozyc nadęte zawoie. DrobOpow 31.
  • – Koronę WM składam. Za Tron trumne obieram [...] zá berło brełę ziemie. PisMów II 11.
  • – Nie wielká pociecha że niebryłą marmuru náwaloną/ ále drobnym piáskiem przełádowana łodź twa zátonie. BujnDroga 59.
  • – Demogergenes postrzegszy czás wyiázdu, moiego z pomięszáney breły, vderzył fátálnym swym pálcatem w gruby ogrom Cháósá. AndPiekBoh 78.
  • – Przypátrowałem się [...] AEthnie wyrzucáiącey ze wnętrznych swych Otchłáni ogniste breły. AndPiekBoh 142.
  • – Ostry na twarde gdy gniew trafi siły, Ztępieie iak mur od żelazney bryły. MikSil 318v.
  • – Zdárzyło się, że iákiś dowcipny złodziey ukradł był iákąś dużą bryłę złotá. DanOstSwada I, 26.
  • – Ma dosyć złotá Hiszpania, kiedy pługiem bryły wyuoruią złotá. ChmielAteny1755 I I, 631.
  • – Pismo ś. y wszeláka náuká z niego/ iest iáko brełá złotá/ z ktorey może być zrobione náczynie dla bogáczá. BirkNiedz 185.
  • – Człowiek iest brelá ziemie/ der Mensch ist ein Erdenfloss. DobrGram 428.
Związki frazeologiczne

  • bryłą ziemi narzucony:
  • »leżący w grobie«
    • ~ Ten to dziś brełą ziemi nárzuczony/ ktory nieraz páłászem/ hardym/ grubym/ dzikim národom ná oczy narzuczał. WojszOr 204.
  • jedną ziemi(e) bryłą okryty:
  • »leżący w grobie«
    • – Każdy w popiele śmiertelności znajdować się musi, i [...] jedną ziemi bryłą okrytym zostawszy, w podziemnych lochach dziedzictwa przyjmować powinien, oczekiwając resurrectionem vivorum et mortuorum. PacFJTestBork 139.
    • – Bogate skarby (jedną ziemie bryły okryci) zostawiwszy, w podziemnych lochach dziedzictwa przyjmować powinni, oczekiwając zmartwychwstania ciała [ludzie]. GałHTestBork 74.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Známienity ubior cnotá, lepszy niźli breła złotá. PetrSEk 18.
Przenośnie
  • Nie mam, nie mam, Panie nasz, lichej ziemie bryle, Ale wieczną wszechmocną czyń chwałę swej sile, Sobie czyń chwałę sile.PotPieśRKuk I 478
  • Ieźli się miłosierdzie Twoie [Boże] nie użali, Zginę! ieźli śmiertelney bryły z niey [duszy] nie zwáli.DrużZbiór 102
2.  mat.  »trójwymiarowa, ograniczona, ciągła część przestrzeni«
  • – Anguł pełny. Anguluis solidus, iáki iest w figurách pełnych; álbo w Bryłách. SolGeom I 1.
  • Bryłá. Corpus. Sztuká, Figurá Pełna. SolGeom I 2.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • mat. bryła pełna:
    • – GEOMETRA POLSKI TO IEST NAVKA RYSOWANIA, PODZIAŁU, PRZEMIĘNIANIA, y ROZMIERZANIA Liniy, Angułow, Figur, y Brył pełnych. SolGeom I k. tyt..
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Związki frazeologiczne

  • mat. bryła foremna:
  • »bryła mająca wszystkie ściany i kąty między nimi takie same«
    • – Pięć tylko Brył foremnych być może; to iest trzy z rownobocznych tróykątow, iedna z kwadratow i iedna z pięciokątów foremnych. PopisSzk 22.
  • mat. bryła nieforemna:
  • »bryła niemająca wszystkich boków równych«
    • – Wynaleść pełność i ciężar bryły nieforemney. PopisSzk 23.
Podhasła

BRYŁAMI

w funkcji przysłówka
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1621-1643
Znaczenia
»z dużą liczbą brył, grud, grudzisto«
  • – Brylásto/ bryłámi/ [...] Glebae modo. Kn 48.