Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

NIEMIECKI

przym.
ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1618
Formy gramatyczne
lp M. m   niemiecki
ż   niemiecka
D. ż   niemieckiej
C. n   niemieckiemu
B. ż   niemiecką
n   niemieckie
lm M. nmos   niemieckie
C.   niemieckiem
B. mos   niemieckich
nmos   niemieckie
N.   niemieckiemi
Ms.   niemieckich
odmiana niezłożona
lp C. m albo n   niemiecku
Znaczenia
1. »należący do Niemców, taki jak u Niemców«
  • – Taka własnie dyfferencyia mowy Iudtlantczykow od Niemieckiey iako łatwa [Łotwa] albo żmudz od Polakow. PasPam 63.
  • – Wodę wylewaią iuz i kapeluszami Niemieckiemi. PasPam 66v.
  • – Ubrali chłopa w Niemieckie Suknie. PasPam 76.
  • – Iubka z Raytarsskiego koletu Sztywle z Niemieckiemi cholewami. PasPam 79.
  • – Szukał iey z młodych zaraz Lat w Czerskich [!] w Niemieckich Prowincyiach. PasPam 206v.
  • – Tak wielkie Woyska Niemieckie pierwszego zaraz Impetu wytrzymac nąm niemogły. PasPam 259.
  • – Iuz się Pułki nasze y Regimenty Niemieckie swerały [zwierały]. PasPam 260.
  • – Rozwęseliła całą rzeczą Niemiecką a osobliwie Incolas Miasta Wiedenskiego. PasPam 261v.
  • – Poszło woysko nasze pod Nieprzyiaciela Niemiecka Batalia za nimi w trop. PasPam 265v.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • Biblia niemiecka:
    • – IMść pan Comisarz co u mnie stoi wziął biblią niemiecką i 3 xiąg in 4to, 1 muszkiet staroświecki, 1 pałasz albo miecz. MarkZap 3.
    • – A czemuż to D. Lutherus w Niemieckiey Biblijey śmiał te położyć słowá: [...] Máją kosztowne trzewiki ná nogách swoich. A w stárey Biblijey Polskiey te się słowá naydują: Trzewiczkámi skrzypájąc. GdacPrzyd 17.
  • niemiecki bryż:
    • – Skoro wrocą [Polacy zza granicy]do Polskiey [ojczyzny]? ász iák pierwey Báby, Czy ziemiá: czy ich Niebo odmienia? chybáby, Pludry, ábo Peruki y Niemieckie bryże. PotPocz 171.
  • niemieckie cholewy:
    • – Do krola Zołnierze wstępowali in vesto peregrina posroiwszy się ładnie Zupan z drelichu kontusz także z drelichu. Iubka z raytarskiego koletu.Sztywle z Niemieckiemi cholewami prawie do pasa. PasPam 79.
  • boty niemieckie, buty niemieckie:
  • »BOT«
Przenośnie
  • Tamtę Prowincyią nie szpada Niemiecka ale Polska zawoiowała szabla.PasPam 71v
2. »rasy pochodzącej z Niemiec«
  • – Pewnie by się był Niemieckiem Fryzom y powąchac Niedał. PasPam 149.
  • – Szarpała za Suknią za nogi rowno ze psem ktorego tez iednego tylko kochała zwał się kapreol Niemiecki, kosmaty. PasPam 252v.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • boty niemieckie:
    • Buty Nowe Niemieckie czarne. ArchRadziw 1638 79, 1.
    • Botów białych niemieckich par 2. ŁugowPodr 91.
  • po niemiecku chodzić:
  • »w stroju niemieckim«
    • – Pokaz że mi ktory to krol boc ia go ieszcze nieznąm. wiem ze po Niemiecku chodzi ale to tu kilka Niemcow niewięm ktory. PasPam 198v.
  • język niemiecki:
    • – On [Jaś] tak się zawstydził swego afektu oziębłego do języka niemieckiego, że też od tego czasu koło niczego czasu więcej nie trawi jako koło niemczyzny. ŁugowPodr 109.
  • habit niemiecki:
    • – Były kiedyś konterfekty dawnych Konarskich w Topolnie, iako Michała Konarskiego Sędziego Ziemskiego Człuchowskiego, malowany w habicie Niemieckim czarno, iako Krol Zygmunt August chadzał, w birecie czarnym, binda złota łancuch złoty przez ramię na bok, na końcu u niego wisiała tabliczka z osobą, szpada u pasa, y herb przy nim koło złamane. NiesKor II 574.
  • łan niemiecki:
    • – Trzeci łan Niemiecki liczy w zdłuż sznurow 90. á lasek 270. á łokci 4050. Wszerz sznurow 4. á lasek 12. á łokci 180. BystrzInfRóżn Z2.
  • mila niemiecka:
    • – Do trzećiey kráiny powietrza iedni kłádą Mil 13. drudzy 20. iáko y ia sam ták trzymam/ y owszem ponieważ Deus Omnia creauit in pondere, numero, et mensura, á Diameter źiemie iest 1717. mil Niemieckich/ ktorego połowá/ to iest/ do śrzodká źiemie Ośm tyśięcy sześć set (iáko się pospolićie rotundè kłádźie/ puśćiwszy frákcye) mil także Niemieckich [...]. CiekAbryz Bv.
    • – Mil zwyczaynych Polskich ieden gradus zábieraiących – 15. Czyni [mil] Niemieckich – 15. Węgierskich – 12. Szwedzkich y Duńskich – 12. Norweskich – 10. Swaycarskich y Bawarskich – 13. Francuskich – 20. Włoskich – 60. Hiszpańskich y Portugalskich – 18. Moskiewskich Wierstow – 90. BystrzInfRóżn Z2v.
    • – Irlandya długa od Wschodu do Zachodu wprost według rozciągłości, śrzedniey czterdzieści mil: Szeroko od Południa do Połnocy na sześćdziesiąt mil Niemieckich. SzybAtlas 86.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • Polski most/ Niemiecki post/ Włoskie nabożeństwo/ wszystko to błazeństwo. RysProv XIII, 1.
Podhasła

PO NIEMIECKU

w funkcji przysłówka
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1656-1688
Znaczenia
»w sposób właściwy Niemcom«
  • – Asz z myszey iamy wyskoczy ieden Chłopek malęnki po Niemiecku a za nim drugi y trzeci że potym y damy muzykę tez coraz to lepiey Słychać poczną tancować poizbie. PasPam 77.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • mówić po niemiecku:
  • »mówić, używając języka niemieckiego«
    • – Tam lada chłop połacinie mowi a po Niemiecku rzadko kto. PasPam 76.
    • – Mowią do Niego po Niemiecku. PasPam 76.
    • – Ozwie sie do nich Nie po Niemiecku ale zebym ia z rozumiał po Polsku. PasPam 263.
  • po niemiecku chodzić:
  • »nosić strój jak Niemiec«
    • – Krol [...] po Niemiecku chodzi. PasPam 198v.