Pobieranie
PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

PATRZYĆ, *PATRZEĆ

czas. ndk
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1618
Formy gramatyczne
bezokolicznik
  patrzyć
czas teraźniejszy
lp 1. os.   patrzę
3. os.   patrzy
lm 3. os.   patrzą
czas przeszły
lp m 3. os.   patrzył
lm mos 3. os.   patrzeli
tryb rozkazujący
lp 2. os.   patrz
lm 1. os.   patrzmy
2. os.   patrzcie
imiesłów współczesny
  patrząc
Znaczenia
1. »przyglądać się czemu, spoglądać na kogo co; widzieć, obserwować«
Rekcja: na co, w co

  • ~ Powieda ze idzie ich więcey ale ieszcze daleko patrzą przez perspektywy. PasPam 68.
  • – Ow niezycząc sobie patrzyc na owo Spectaculum wstał y załozył drzwi na chaczek. PasPam 77.
  • – Obiema rękami podniosł przed oczy owę Czapkę z Passyiką a w nię patrzył. PasPam 83.
  • ~ Patrzą tedy Mieszczanie dziwuią się. PasPam 153v.
  • – Wydra obaczyła psa niedomowego, przyidzie do owey Charcice y patrzy iey woczy y charcica tez nanię. PasPam 252v.
  • – Patrząc oknem na owę wodę rzecze ieden Ey day że Boze że by tam pod Widniem katolicka krew takiemi Strumieniami płynęła. PasPam 262v.
  • – Rad patrzy [Mars] na Niedzwiedzia że mu kredensuie. PasPam 271v.
Związki frazeologiczne

  • świdrem patrzeć:
    • »mieć zeza«
2. »zważać na co, wnikać w co, rozważać co«
  • – Patrzmysz Monarchow, Rzucmy Monarchiie iako się iasnosc ich w gruby cięn kryie. PasPam 109v.
  • – Tak y Wiedenska Fortece [...] patrzciesz przez krotkie wedwoch Miesiącach Oblezenie. Iaką poniosła deformitatem. PasPam 259.
Związki frazeologiczne

  • marsem patrzeć na kogoś:
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • niewstydu patrzyć:
    • – COQUETER (Parlant des dammes) [...] NIEWSTYDU patrzyć mowiąc o białogłowie wdzęcznemi oczami chłopow zwabiać. DanKolaDyk I, 367.
Związki frazeologiczne

  • aspektu patrzyć (na kogoś, na coś):
    • »szukać czyjegoś przeznaczenia«
    • – Aspéktu pátrzyć ná kogo/ ná co. Obseruare occupationem alicuius, Obseruare tempora. Kn 9.
    • – Czásu pátrzyć ná kogo/ vide Aspéktu pátrzyć. Kn 97.
  • w ziemię jako bydlęta nieme patrzeć:
    • – A Chrystus im [bałwochwalcom i mahometanom] Pan powiada: Widzę & vos de hoc mundo estis, w ziemię tylko iáko bydlętá nieme pátrzycie. StarKaz II, 72.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Kto we żniwá pátrzy chłodu/ nácierpi się zimie głodu. RysProv VI, 8.
  • (wariant I):
    – nie pátrz coć wolno; lecz coć przystoyno. ErnHand 310.
  • (wariant II):
    – Nie coć wolno patrz, lecz co przystoyno. FlorTriling 123.
  • (wariant III):
    – Niécoć wolno pátrz/ lécz co przystoyno. KnAd 562.
  • – Ná gładką Zonę pátrząc syt nie będziesz. RysProv 62.
  • – aleć to w słońce patrzeć nietoperzowi. wie will die Eule in die Sonne sehen. le hibou sauroit-il suporter l'éclat du Soleil? T III 1037-1038.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

PATRZĄCY

im. przym. czyn.

Formy gramatyczne
lp M. m   patrzący
Najwcześniejsze poświadczenie:
1621
Znaczenia
hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji
Związki frazeologiczne

  • :
    • »mieć zeza«
    • – Zezowáty/ Brlok/ rożnem/ świdrem pátrzący. Strabo [...] Strabus [...] Scambus. Kn 1421.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 12.05.2016
Autorzy:
Data ostatniej modyfikacji: 12.05.2016

*PATRZEĆ

czas. ndk
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Warianty fonetyczne: PATRZAĆ
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1656-1688
Formy gramatyczne
bezokolicznik
  patrzać
czas przeszły
lp m 1. os.   patrzałem
2. os.   patrzałeś
3. os.   patrzał
lm mos 1. os.   patrzaliśmy
3. os.   patrzali
tryb rozkazujący
lp 2. os.   patrzaj
imiesłów współczesny
  patrzając
Znaczenia
1. »przyglądać się czemu, spoglądać na kogo co; widzieć, obserwować«
Rekcja: na kogo co

  • – Zołotaranko [Zołotarenko] z [s]woiemi kozakami o trzy mile tylko był podczas okazyiey podiazd iego był y patrzał na bitwę. PasPam 108v.
  • – Ozwie się ktos tam z kupy MSCi Panowie nienaproznowaniesmy tu przyiechali milcząc a patrzaiąc na Siebie nić tu niesprawiemy. PasPam 232.
  • – Ci co zokrętow na to patrzali okrutnie się smiali. PasPam 262v.
2. »zważać na co, wnikać w co, rozważać co«
Rekcja: na co

  • – Leci Młodszy Brat pocznie gęsto y często podcinać Pan Bog zas patrzał na niewinność zetrzęmy się z Sobą. PasPam 88v.
  • – Iezeli by cię na Ciele karanie minęło Patrzay że iako poscielesz duszy swoiey. PasPam 197.
Związki frazeologiczne

  • końca patrzać:
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – aleć to w słońce patrzeć nietoperzowi. wie will die Eule in die Sonne sehen. le hibou sauroit-il suporter l'éclat du Soleil? T III 1037-1038.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: SPas
Data ostatniej modyfikacji: 06.06.2019
PATRZYĆ p. PATRZEĆ