Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

ŚMIERĆ

rzecz.
ż
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp, L, SWil, SJP

Nienotowany w słownikach:
SXVI (?), Kn (?), T (?), SW (?)

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   śmierć
D.   śmierci
B.   śmierć
N.   śmiercią
Ms.   śmierci
Znaczenia
»koniec życia, umieranie«
  • – Lepsza podobno Smierć bydz nie może nad tę ktora kogo przy niewinnosci potka za cnotę y miłość Oyczyzny. PasPam 137.
  • – I pytaią mię [...] kiedys WSC wyiechał? Powiedam po Smierci Cesarza Chrzescianskiego y krola Francuskiego. PasPam 190.
  • – Smierc nieporwie się na tego,kogo Bog w Swoiey konserwuie Protekcyiey. PasPam 206v.
  • – Dyiabeł [...] zwykł pokazać się Człowiekowi przy Smierci. PasPam 207.
  • – Wiedzieli że on do Smierci praktyki francuskiey nie odstąpi. PasPam 230.
  • – Conclusum [postanowiono] zeby Dragana rozstrzelać [...] Dysponowac mu sie kazano Przyslisz iednak do krola Xięza, Spowiednicy Biskupi Perswadowali prosili ze nie zasłuzył Smierci, Ignorancyią zgrzeszył. PasPam 255v.
  • – Wiele ludzi Cieszyło się z iego Smierci. PasPam 279.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • jako na śmierć:
    • »jakby się miało wkrótce umrzeć«
    • – Z kompanią się tez iuz tak własnie iako na Smierć pozegnawszy stanęlismy iuz osobno. PasPam 57v.
  • na śmierć zginąć:
    • »zostać zabitym«
    • – Niewiele ich przecię na Smierć zgineło. PasPam 200.
  • dekret śmierci:
    • »skazanie na zabicie«
    • – Gdy bym się iednak czuł wtym co mi zadaią uznał by to Swiat zebym sąm na siebie ochotnie napisał iako nay okrutnieyszy Dekret Smierci. PasPam 184v.
Związki frazeologiczne

  • tracić kogoś ćwiertowaną śmiercią:
    • »na podstawie wyroku zabić kogoś przez poćwiartowanie«
    • ~ Tracono zas kilku Pułkownikow okrutną Cwiertowaną Smiercią w Warszawie. PasPam 185v.
  • zginąć jakąś śmiercią:
    • »umrzeć w jakiś sposób«
    • – Ktory [Szwed] z poboiowiska do lasa albo na błota uciekał tam od ręki chłopskiey okrutnieyszą zginął smiercią. PasPam 51v.
  • poginąć jakąś śmiercią:
    • »umrzeć w jakiś sposób«
    • – Iezeli ci złą Smiercią poginęli niemozesz się ty Lepszey od Nich spodziewać. PasPam 197.
  • ginąć jakąś śmiercią:
    • »umrzeć w jakiś sposób«
    • ~ Tamci zas co do Mostu Uciekali ieszcze mizernieyszą ginęli Smier[cią]. PasPam 266.
  • śmierć podjąć:
    • »umrzeć«
    • – Kondeuszowa Promocyia poczęła upadać [...] y ten slepy [Prażmowski] zawiodł się na Swoiey Imprezie y tak iak krolowa Smierć podjął. PasPam 202-202v.
  • szukać śmierci:
    • »narażać życie w walce«
    • ~ Szukałęm ia iuz Smierci choc w młodęm wieku moim y za Dnieprem y za Dniestrem. PasPam 137.
    • ~ Nie Smierć iego ale on ochotnie zawsze szukał Smierci. PasPam 206.
  • na śmierć przygotować:
    • »w katolicyzmie: opatrzyć sakramentami«
    • – Sprawsię y zadusze te ktore exoccasione [z powodu] woyny z Ciała na Smierć nieprzygotowanego ustąpiwszy nietam poszły gdzie by były disposite [przygotowane] umieraiąc mogły się dostać. PasPam 195v-196.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • nagła padać śmiercią:
    • ~ SEPS Padálec iest ták wielkiego iádu, że kto iámę iego nádepce nieostrożnie, nagłą padá śmiercią, táką zgniliznę, członkow rozsypane nágłe przynosi. ChmielAteny1755 I 504.
  • śmierć bezecna:
    • – Ledwie co poczynáli Herezyárchowie wászy brozdzić/ záraz okrutną śmiercią y bezecną ginęli. BirkEgz 4.
  • śmierć blada (sz. zm.):
    • – Wnuka dziadów Miaskowskich włożywszy na mary, blada woła na drugie śmierć, patrząc przez spary [...]. MiasKZbiór 318.
    • – Hirpin co tego wszytkiego nabroi, Słuszna: niech ztobą pospołu umiera, Odpusc Arsino, niechcę w smierci blady, Byc uczestniczką Hirpinowey rady. PotSyl 49.
  • ścięta śmierć:
    • – Scięta śmiérć [...] Capitale supplicium. [...] Poena capitis. [...] vide Gárdło 2. et Zabóy 1. Kn 984.
Związki frazeologiczne

  • chodzić po śmierci:
    • – Ktore dwa Domy P. Andrzey Irlant, Podstarosci Zywiecki, roskazał Spalic.Przy tym powiadali ze Baba Strzyga, onych podusiła chodząc po Smierci do tych Domow. Ktorey Babie dobywszy one głowe w Grobie Vcieto. KomonDziej 139v.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Dziédzicowi płáczącemu śmierci dobrodziéiá bogátego/ nié wierz. KnAd 225.
  • – Kto dobrze broi/ śmierci się nie boi. RysProv VI, 7.
  • – Smierci vchodzi káżdy iák możé. Żywotá co żywo broni. KnAd 1071.
  • – Kto w dziesiąci leciech/ nie będzie nadobny/ we dwudziestu gładki/ we trzydziestu duży/ we czterdziestu mądry/ w piąciudziesiąt bogáty/ wsześciudziesiąt nabożny/ tedy iuz do śmierci tákim nie będzie. RysProv VII, 7.
  • – Kto się chce mieć dobrze ná dzień/ niech sobie gęś zárznie/ kto ná tydzień/ niech wieprzá zákole/ kto ná miesiąc/ niech wołu zábiie/ kto ná cáły rok/ niech żonę poymie/ á kto do śmierci/ niech Xiędzem zostánie. RysProv VII, 5.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: SPas
Data ostatniej modyfikacji: 25.10.2010