Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

*ŚMIERTELNY

przym.
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1670
Formy gramatyczne
lp D. m   śmiertelnego
C. m   śmiertelnemu
N. m   śmiertelnym
lm B. nmos   śmiertelne
Znaczenia
1. »taki, który umrze, skończy się«
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • śmiertelny byt:
    • – Dotąd w Miásto bronieł prześćia [...] Asz mu w tyle zrucono, połowicę mostu. Z tąd dostawszy wieczności, śmiertelnymi byty, Wzgardźi. PotPocz 122.
2. »związany ze śmiercią«
Związki frazeologiczne

  • snem śmiertelnym zawrzeć oko:
    • »umrzeć«
3. »powodujący śmierć«
  • – Czym że niebardziey [najbardziej] my za naszego Bogu mąmy dziękować Czarnieckiego ktoremu we wszystkich okazyiach tak łaskawy uzyczył Protekcyiey ze go z Cięszkich terminow swoią zawsze dzwigał ręką [...] A nad to że go Smiertelnego zachował szwanku kiedy plenus dierum Placida morte [syty wieku, łagodną śmiercią] z tego powołany Swiata. PasPam 205.
  • – Lacedemonczyk [...] Leząc na Placu Cierpiąc iuz Smiertelne rany Prosi Nieprzyiaciela by go wywrocono A ieszcze zraz Horęzem w piersi uderzono. PasPam 270v.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • chrapanie śmiertelne:
    • – chrapanie śmiertelne. das Röcheln eines Sterbenden. râlement d'un agonizant T III 122.
  • śmiertelny ból:
    • – Brat Azyatyckiego Basze zywcem wzięty Aleprędko Smiertelnem bolem od ran zdięty [...]. PotWoj 84.
    • – Spoyrzy ná się w ostatnich śmiertelnych bolách/ ow gorzki iádowity nie zbyty złego sumnieniá Robak świdrzy/ y nieszczęśliwą duszę z cielská ná wiecze męki wygryza [...]. BujnDroga 128-129.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

ŚMIERTELNY
rzecz

w funkcji rzeczownika
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1656-1688
Znaczenia
»śmiertelnik«
  • – Z goła dla ceremoniiey tylko, rownemu przed rownym. Człowiekowi przed człowiekiem Smiertelnemu przed Smiertelnym swoiey uzalić się dolegliwosci po tym zamilczec. PasPam 84.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 03.01.2009

ŚMIERTELNA

w funkcji predykatywnej
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1620
Znaczenia
 przen.  »powoduje śmierć«
  • ~ A iż nasze nie widzą oczy czasem tego, W czem serce kochać każe i co własne jego, Nie już to jest śmiertelna: milej więc witamy Przyjaciela, w tesknicach kiedy nań czekamy. ArKochOrlCz II 429.
  • ~ Po trzecie, dajmy to w ostatku, że co szkodliwego wolności wnidzie między konstytucyje, to nie jest śmiertelna, bo co jeden sejm postanowi, drugi zmienić może. KarSEgzRzecz 239.
  • ~ Smiertelna to bowiem, jáko in humano ták y Reipublicae corpore, gdy mowę zámyka. BystrzPol Nv.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 20.11.2024
Autorzy: SPas
Data ostatniej modyfikacji: 20.11.2024