Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

ŻYĆ

czas. ndk
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp, Kn, T, L, SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SXVI (?)

Formy gramatyczne
bezokolicznik
  żyć
czas teraźniejszy
lp 1. os.   żyję
2. os.   żyjesz
3. os.   żyje
  żywie
lm 1. os.   żyjemy
2. os.   żyjecie
3. os.   żyją
czas przeszły
lp m 3. os.   żył
lm mos 3. os.   żyli
czas przyszły złożony
lp zneut 3. os.   będzie żyć
imiesłów współczesny
  żyjąc
Znaczenia
1. »egzystować«
  • – Pyta mię aty zaczyiem tu pozwoleniem y ordynansem stoisz Odpowiem kto mi pozwolił zyc y chodzić. PasPam 180v.
  • – Ten od konia uderzony lezy wemdłosci rozumiałęm że iuz niezywy, kazałęm go za nogi wywlec az ow Stęknął. Dopiero rzeką zyie zyie trzezwić go obaczył się, wstał y poszedł. PasPam 181.
  • – Wątpię zebys iutra dostawał bo tęm [tam] ieden niewiem czy zyie do tego czasu. PasPam 182.
  • – Podobno trzech ich niebędzie zyc z tych posieczonych. PasPam 183.
2. »utrzymywać się z czegoś«
  • – Przegłodnieliśmy byli bardzo mięsa niezyiąc przez kilka miesięcy tylko ogrodnemi rzeczami a nay bardziey Cwikłą pieczoną. PasPam 113v.
  • – A z Boratyncem [Boratinim] Co się stało na Seymie? przestał że bic szelągow? dotąd ich biie Aby Dwor miał czym zyc Dopinac swoich zamysłow Sędziow na Pana Marszałka przekupowac Swiadkow zwodzić. PasPam 194v.
  • – W MM Pan iako człowiek Rycerski wielkim na uczyłes się zyć Zołdem. PasPam 223.
  • – Prosiłem go ze by mi przynaymniey powiedział iak się zowią [...]ale y tego niechciał uczynic wymawiaiąc się że to Panięta Ludzie znaczni a ia tu Słuzę Gdanskiem zyię musiał bym się tu niezostać. PasPam 263v.
  • – Ich to Zywot ustawicznie woiowac y z Woyny zyc. PasPam 278v.
Związki frazeologiczne

  • żyć za uproszeniem:
    • »utrzymywać się z czyjejś łaski«
    • – Przyszedł tedy Ordynans od krola do Woiewody aby na Dni Wielkanocne tu Woysko rozłozyc brzegięm Podlasza wdobrach Szlacheckich y zyc za uproszeniem kto co da zdyskrecyiey. PasPam 81.
3. »obcować z kimś«
  • – To iest mirabile [dziwne] ze ci dway ludzie tak z Sobą zyli ze iezeli się temu dobrze powodziło to tez y temu. PasPam 84.
4. »trwać«
  • – Imię wodza naszego zyie ozdobą Swiata Cnocie y wiecznosci Lubo zapłaci dług Smiertelnosci. PasPam 207v.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • żyć z kimś w nieprzyjaźni (sz. zm.):
    • – Zołnierz ten [...] w rzeczách y spráwách rycerskich/ dzielnieyszy był/ dla ktorey swoiey dzielności y śmiáłości/ częstokroć z samsiády w nieprzyiáźni żył [...]. SpInZąbMłot 295.
    • – LAGANA [...] iest Ptak w nieprzyiaźni z Wielorybem żyiący, ktory tylko co pászczę otworzy swoię, ten Ptak aż do wnętrzności iego wdziera się, serce y wnętrzności iego pożera, y śmierć przynosi [...]. ChmielAteny1755 I 514.
Związki frazeologiczne

  • jak bydlę żyć:
    • – Iaki Pan, taki y kram, Pan iak bydle żyie, Niedziw, że się służący obrocą w bestye. DrużZbiór 71.
  • żyć w błędzie:
    • »grzeszyć, źle postępować«
    • – Zyć muszę nigdy w popráwionym błędzie/ Troski y wieczne cierpiąc niepokoie/ Cień mię słoneczny náwet strászyć będzie/ Przed oczy niosąc plugástwo mi moie. TwarSDaf 122.
  • żyć jako bydło (przez pasterza) (sz. zm.):
    • – Żyjem przez tak długi czas jako bydło przez pasterza. NiemPam 233.
    • – Iáko [...] bydło żyć będziecie/ nie wiedząc gdzie iść/ co czynić/ y czego się trzymáć. StarPopr 12.
  • manną bożą żyć:
  • niech żyje:
    • »okrzyk wznoszony na czyjąś cześć«
    • – Niech żyie moiá Páni w Krolewskiey osobie/ Bogini Panstw Pułnocnych/ ku Polskiey ozdobie. JurkLut B2.
    • – Na tryumf zaltanow zabrzmią mu w koncerze W paize mosiądzowe [...] Wszyscy pienia zakrzykną Krol polski niech zyie. DrobOpow 54.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Człowiék nié bydlę/ to iest/ nié ma żyć iák bydlę. KnAd 132.
  • – Wiecznie nie zyie, kto chodzi. OblJasGór 47.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

*ŻYJĄCY I

im. przym. czyn.
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
lm D.   żyjących
Najwcześniejsze poświadczenie:
Znaczenia
»taki, który istnieje«
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

*ŻYJĄCY II
rzecz

w funkcji rzeczownika
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1656-1688
Znaczenia
»ten, który istnieje«
  • – Grozisz mi tu WMMPan smiercią iest to wszystkich zyiących Communis Regulas [powszechne prawo]. PasPam 136v.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 16.02.2016
Data ostatniej modyfikacji: 16.02.2016

ŻYWIĄCY

im. przym. czyn.
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
lp M. ż   żywiąca
D. m   żywiącego
C. m   żywiącemu
B. ż   żywiącą
lm M. mos   żywiący
C.   żywiącym
Najwcześniejsze poświadczenie:
1614
Znaczenia
»taki, który żyje«
  • – To gdy szátan weźmie/ cżyni dosyć żądániu nászemu/ powietrze porusza/ wszákże nie záwsze ná mieyscá od nas náznáczone/ ále według dopusczenia Bogá żywiącego grádámi y piorunámi szkodzi. SpInZąbMłot 325.
  • – Ták tedy iuż postánowiwszy że wodá iest źimna y wilgotna/ do tego że szcżerego żywiołu wody trudno dostáć/ potrzeba się náucżyć/ ktora iest naylepsza wodá do vżywánia ták ludźiom iáko y inszem źwierzętąm żywiącym. SykstCiepl 27.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 18.11.2019
Autorzy: SPas
Data ostatniej modyfikacji: 18.11.2019