Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

*HAZARD

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: HAZARD || AZARD || AŻARD
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
L (XVIII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn, T


Najwcześniejsze poświadczenie: 1665-1683
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
D.   hazardu ||   azardu
C.   azardowi
B. uż. nżyw.   ażard ||   azard ||   hazard
N.   ażardem ||   azardem
liczba mnoga
B. uż. nosob.   azardy
Etymologia
fr. hasard, z arab.
Znaczenia
1. »zdanie się na przypadek, ryzyko«
  • – List ten że się na wielki posyła hazard, dlatego nie może się pisać, tylko to, co może być wszystkim wiadomo. SobJListy 471.
  • – 8 Julii król imć szwedzki przez azard swój i nierozmyślną precypitancyą przegrał batalią z carem pod Pułtawą na Ukrainie. ZawiszaPam 271.
  • – Król imć szwedzki wyszedł tandem z Bandyra, przez Saxonią z wielkim dość azardem samowtór przebiegł. ZawiszaPam 306.
  • – Pozwalam ia Kupcowi, ale nie Kontrahentowi; pierwsza, że Kupiec Substancyą swoię łożąc na nabycie towarow, hazarduie ią i widziemy przykłady tego na morzach, w rozboiach w zepsowaniu towarow; moze tedy z tey konsyderacyi hazardu obrocić się z towarem iak tylko żywnie chce, byle tylko nie oszukał y złe za dobre nie przedał. JabłSkrup 86.
  • – Aze pndzy [pieniędzy] nigdzie niedostał po roznych deklaracyach Voluvisse Satt est, azali czy nie Vprosim kredytorow [...] ze poczekaią bez azardu Dobr. SapADiar 48.
  • – Niektóre ażardem doszłe zdadzą nam się sejmy. KonSSpos 113.
  • – To tedy ażard jest [dojście sejmu] nie żaden ludzkiego rozumu skutek. KonSSpos 126.
2. »narażanie (się) na niebezpieczeństwo, szkodę«
  • – [...] ostatniego Rogacza [...] Podskarbi Nád. Kor. nie bez azardu zabił. GazPol 1736 82 3 nlb.
  • – IKMPNM tak dla walnych potrzeb swoich, iako nie podaiąc azardowi zdrowia swego [...] zatrzymał się był w Państwach swoich dziedzicznych. DanOstSwada III, 27.
  • – Gdziekolwiek się w Katolickich Państwach znáyduią tego Zákonu Oycowie, częste dla wykupná Chrześcian do Persyi, Mauritanii Murzyńskiey Ziemi, Algieru, Tunetu, do Krymu, Stámbułu z życia swego azardem, á Dusz profitem wypráwuią expedycye, aliàs z summami zebránemi Redemptorow. ChmielAteny II 764.
  • – Inne Gentes to barbarae, to trochę politiores, chcąc z siebie excutere niewolnicze jugum, albo z iakiey wyłamać się tyrannii, iako Hollandowie niedawno, długą woyną, fortun wszytkich azardem, krwie obfitey wylaniem, tandem kupili sobie Wolność: a tak im turpissima Mater niewola, pulcherrimam genuit Filiam libertatem. ChmielAteny IV 366.
  • – Nawet ksiądz koadiutor i teraźniejszy podkanclerzy przed drzwiami izby sądowej, na wszystkie azardy rezolwowani, stali. MatDiar I, 186.
Związki frazeologiczne

  • na azard życie łożyć;
  • na azard życie nieść;
  • puścić na azard życie:
    • »ryzykować życie; ryzykować życie; ryzykować życie«
    • – A lubo tam Hetman na Azard zycie swoie łozył y męznie się potykał iednak niedobre Woysko strasnie uciekac poczeło tak dalece że ledwie sam Hetman po tym dwa konie rosparszy Mogł uskrobac zdrowo aż do Minska. HistBun 32v.
    • – Tenże J. O. X. JMci nielituiąc zdrowia y fatygi na ażard życie niosąc z ludzmi swemi Nadwornemi [...] poszedłszy za rabuiącemi Haydamakami podiazdem [...] tychże Haydamakow [...] rozgromił. RadziwUDiar B4-B4v.
    • – Puscił na azard dla Oyczyzny zycie swoię nieiaki Skrzetuski y przebrawszy się po chłopsku pobrał listy od Wodzow do Krola. HistBun 12v.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: KS
Data ostatniej modyfikacji: 13.06.2024