ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI (supl.), SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, Kn, T, L, SWil

Formy gramatyczne

bezokolicznik

akomodować

czas teraźniejszy

lp	3. os.	akomoduje
lm	1. os.	akomodujemy
	3. os.	akomodują

czas przeszły

lp		m	1. os.		akomodowałem
			3. os.		akomodował

tryb rozkazujący

lp

2. os.

akomoduj

imiesłów współczesny

akomodując

imiesłów uprzedni

akomodowawszy

nieosobowy czas przeszły

akomodowano

Etymologia

łac. accommodare

Znaczenia

1. »dostosowywać, dopasowywać kogo, co do czego, formować, kształtować«

Rekcja: kogo, co; z czym || ku czemu || do czego

– Iesliby ie [mury obronne] też popsowano/ łacno y prętko może ie naprawić/ y łacniey ie może accommodować/ ku rozmaitym sposobom obrony y szkodzenia. BotŁęczRel III 56.
– Odpisałęm list obięcuiąc się że iadę Akkomodowałęm go tez tak że by był pisany Terminami za terminy. PasPam 74v.
– Ma [afekt] iednak swoy cel [...] do ktorego choc w odległosci [...] swoie zyczliwe zwykł akkomodowac intencyie. PasPam 80.
– Umiał tęn Wodz swoię tak akkommodowac rękę, że nigdy na karanie nie zarobiła. PasPam 205v-206.
– [Turcy] tylko Tatarami a Brancami [wojują] ktorych zynszych narodow biorąc akkomoduią do Woyny. PasPam 261v.
– Iego [kuchmistrza] iest powinność [...] zrozumieć stoł, a według stołu, Bankie[t] akkomodować. CzerComp 7.
– Jmioná y názwiská Liniy, Angułow, y Figur, tákem ákkomodował, áby nie trudniły własnego ich wyrozumięnia, áni pámięci nie fátygowáły: iakie są zebráne porządkiem obiecádła w Zábáwie pierwszey. SolGeom I 12 nlb..
– SYntaxys z Greckiego, po Fr[ancusku] la Syntaxe iest część Grammatyki, która uczy terminy z terminami akkomodować, nap: nie mówić smaczna chleb. MalGram 174.
– [Profesor] trzymając intra media sua wysokiej teologiji, filozofiji i wszytkich inszych sciencyi trudność i zawiłość, z miłości nieudolnego alamentarysty, jako sposobność pojąć może, sposobi mu i akomoduje prościuchną sylab albo abecadła naukę. MałpaCzłow 224-225.
– Odiąwszy od ognia, położ lijek szerokim końcem na garku, a rurkę akomoduy w ucho, aby przezeń para w niego szła. PromMed 102.
– Bojaźń Bożą w nich [dzieciach] wszczepiać [...] do wszego dobrego akkomodować. OrdPoznKutrz 259.
– CUKROWE trzciny [...] są mięsiste, cięszkie, ktore tłuc y [...] warzyć potrzeba aż zbieleią a potym w głowy akommodować formą na to zrobioną. ChmielAteny1755 I I, 539.

2. »pozyskiwać, zadowalać; podejmować kogo z przychylnością, względami«

Rekcja: kogo

– Panow Siestrzencow accomodowałem z Oyczymem. OpalKListy 464.
– Starać się o to będziemy, aby ich [Węgrów] tak akomodować, jakoby się to wszystko na pożytek całego mogło obrócić chrześcijaństwa. SobJListy 580.
– Młyn na Zawadzie, jeśliby poddanym skąd inąd nagrodzić było, a młyn mógł mleć, ma jegomość pan starosta akkomodować ich, jakoby kontenci byli, a więcej z supplikami nie chodzili do księdza jegomości. ActScabVet 96.
– Iedlismy obiad u tego Gubernatora dobrze nas barzo accommodował siedzielismy u okrągłego Stołu z Imcią. SobTDzien 34v.
– Ponieważ p. komornik żadnego profitu nie czynił i nie czyni skarbowi iuxta antiquam ordinationem, jako sama res patet, kiedy żadnej nie produkował konserwaty, przez co ma skarb detrimentum, więc go od tego dyspensuję urzędu, zalecając im. p. podżupkowi, aby na jego miejsce zechciał akomodować, który by był obrotniejszy i wiary godny, iniungendo serio obranemu, ażeby należycie przestrzegał, aby sole kradzione po drogach jako i po różnych miejscach, nikomu nie folgując ani się uwodząc korupcyją, a do skarbu one oddając, przy tygodniowej schadzce kalkulacyi, sub amissione diaryi i urzędu. InsGór 1708 74.

3. »załatwiać, uzgadniać«

Rekcja: co

– Tam [w Warszawie] zdarzy Pan Bog zwykłem swym blogoslawienstwem ze accomoduiemy negotium z P. Podskarbim. OpalKListy 228.
– Pretensyje wszytkie wojskowe dawniejszych komputów o zasługi stare [...] na trybunałach radomskim pośledniejszym i komisyi łuckiej likwidowane oraz przez repartycyje asygnowane a dotąd [...] nie wypłacone [...] aby [...] akomodowane i uspokojone semel pro semper I. K. M., p. m. m., urgentissime instare raczy. InsOtwRzecz 259-260.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

odmiana złożona

lp	M.	m	akomodowany
		ż	akomodowana
		n	akomodowane
	D.	ż	akomodowanej
	B.	m	akomodowany
		ż	akomodowaną
	N.	ż	akomodowaną
	Ms.	m	akomodowanym
lm	M.	mos	akomodowani
		nmos	akomodowane
	D.		akomodowanych
	B.	nmos	akomodowane
	N.		akomodowanymi
			akomodowanemi
	Ms.		akomodowanych

Najwcześniejsze poświadczenie:

1666

Znaczenia

1. »dostosowany, dopasowany; uformowany we właściwy sposób«

– Forteca barzo obronna, mur i wały, fosy gruntowne. Intus barzo piękne w pałace poważne, wyśmienite i ozdobne, obfite w ulice przestronne, pięknym barzo porządkiem i dyspozycją. Tak akomodowane, iż jeden drugiemu pałac ex opposito sobie będące korespondują podobieństwem i wielkością, iż dwa pałace ulicę czynią całą, a ozdobną. BillTDiar 269.
– Po skończonych tych Ceremoniách, poszli do stołow, ktore ták akkomodowáne były. Dwá stoły długie przez całą szopę, o podal od siebie stały, miedzy ktorymi trzeći máły ták ustáwiony, że się rogow iego, támte obádwá stoły, rogámi dotykáły. DiarNeg A2.
– [...] przybył KROL Imść in apparatu Ducali, to iest w Páludámenćie gránatowym Axamitnym, suto złotemi y srebrnemi accomodowánym kwiátámi podbitym gronostáiámi [...]. RelWjazdKról A4v.
– Częstował nas król eadem die w szopie, która z brzeziny wiązane ściany pokojów miała dobrze akkomodowane. ZawiszaPam 52.
– [...] Nad Portretem Order S. Jędrzeia y Korona wielka Cesarska ná Gzymsie akkomodowane oczy spektatorow wabiły. GazPol 1736 83 2 nlb.

2. »załatwiony«

– Zaczyna się Seym, instat zamną Rzeczposp: y Posłowie, aby moia sprawa ante omnia accomodowana była. LubJMan 142.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Formy gramatyczne

lm

M.

nmos

akomodujące

Najwcześniejsze poświadczenie:

Znaczenia

hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

AKOMODOWAĆ

AKOMODOWANY

AKOMODUJĄCY