Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

APOSTOŁ

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki notują
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   apostoł
D.   apostoła
C.   apostołowi
B. uż. żyw.   apostoła
uż. nżyw.   apostoł
N.   apostołem
Ms.   apostole
W.   apostole
liczba mnoga
M. uż. osob.   apostoli
  apostołowie
uż. nosob.   apostoły
D.   apostołów
C.   apostołom
B. uż. osob.   apostołów
uż. nosob.   apostoły
N.   apostołami
  apostołmi
  apostoły
Ms.   apostołach
  apostolech
Etymologia
łac. apostolus, z gr.
Znaczenia
1.  relig.  »uczeń Chrystusa, świadek Jego życia, śmierci i zmartwychwstania, powołany do głoszenia ewangelii; wizerunek apostoła«
  • – [Matka Boska do Judasza:] Nie pamietałes ze cie uczniem swem uczynił I swemi Apostołmi safarzem przełoził. KodKon 34.
  • – Chrystus] usiadł za stoł y dwánaście Apostołow z nim. BG Łk 22, 14.
  • – Apostołowie po wszystkim świecie Ewangelią rozsiewali. KorRoz 64.
  • – Stało się to [podpisanie umowy] w niedzielę po S. Jacobie apostolie. RegTow 78.
  • – Apostołowie na ścianach z marmuru y gipsu, pod nimi epitafia z marmurów. WojszDiar 42.
  • – Kiedym z niemi dyszkurował na iaką pamiątkę głowy kryią y oczy zasłaniaią Poniewaz tak nieczynił Pan Chrystus ani Apostołowie zadęn nie umiał odpowiedziec ieden tylko tak powiedział ze to natę pamiątkę że zydzi zasłoniali Panu Chrystusowi. PasPam 56v.
  • – Jest w tygodniu piątek; W roku marzec odmienny; znalazło się schizma W dwunastu apostolech [...] Nie masz, gdzie by w pszenicy nie było kąkoli. PotFrasz4Kuk I I, 207.
  • – Szkodaby, księże, z Piotrem z Christusowej łodki Wyskakować [...] bo w niej Z inszymi apostoły do brzegu warowniej. PotFraszBrück II 139.
  • – Zwołał y zebrał [Zbawiciel] Apostoły; przepowiadając/ uzdrawiaiąc [...] y wszytkim prawą drogę do zbawienia pokazuiąc. BujnDroga 303.
  • – Napijaiąc się co raz, ogniem wrzącey siarki Nie wysiadać, wypadać z takiey trzeba barki. Gdzie, procz strachu morskiego, świadkiem Apostoli, Chociasz daleko siarka, gorsza iest od soli? PotPocz 69.
  • – Iuż dawno przez Proroki, Bog trąbi na ludzi, Iuż ich dawno przez swoie Apostoły budzi. PotPocz 107.
  • – Począwszy od czásow Apostołow, Kościoł Kátolicki chciał iednegoż czasu święcić Wielkánoc, ktorego w stárym Testámencie święcono Páschę. BystrzInfChron 5 nlb..
  • – KAPITUŁA CHEŁMSKA zażywa w Herbie swoim 12. Rozesłańców abo Apostołów. ŁubHist 182.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • apostoł Narodów:
    • »Święty Paweł«
    • – Jeżeli wielkiemu Apostołowi Narodów pełnemu Ducha świętego, chwalemy egzercycyjum rzemiosła koło namiotów i ja [autor książki] się przyganą nie obrażę, że rzmieslnicze obiectum traktuię. SolArchB 6.
  • order S. Jędrzeja Apostoła:
    • – Respons na Instrukcyą Prześwietnego Powiatu Zydaczewskiego [...], od [...] Generała Leytnanta Orderu S. Jędrzeia Apostoła Kawalera [...]. GazPol 1735 29 3 nlb.
Przenośnie
  • Bracia [...] obaczcie Apostoła Nawyższego Kapłana wyznania naszego Chrystusa JEzusa.BG Dz Hbr 3, 1
2. »krzewiciel, propagator chrześcijaństwa«
  • – Przez krolow Luzytańskich zaniesiona w tamte strony Ewangelia/ ktorych nazwać możemy Apostołami Indyańskimi. BirkNiedz I, 14-15.
  • – On ś. Apostoł y Męczennik Ruski był Bonifacyus/ ktory tamże Krola Ruskiego do wiary Katholickiey przywiodł. PruszczKlejn 85.
  • – W nawróceniu Polski pierwszym niewiasta apostołem [Dąbrówka]. KochPsalTur 9.
  • – WŁADYSŁAW JAGIEŁŁO [...] Litwie y Zmudzi był Apostołem, 30. tysięcy Litwy ochrzczonych iego staraniem. ChmielAteny II 348.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • apostoł fałszywy:
    • – Apostoł fałszywy [...] Pseudoapostolus. Kn 8.
Przenośnie
  • Pan M[oskorzewski] czyni się Apostołem Mahometowym.SkarMes A4v
3. »liturgiczna księga prawosławna a. pismo urzędowe«
  • – Za apostoł takze zostałmi winien złotych 17 [Bereżecki]. KunReg 25.
Użycia metajęzykowe
  • - Nátężánie/ podnoszenie z przédłużániem sylab w mowié/ w słowiéch [...] Accentum Poloni in suis vocibus pronuntiandis in penultima semper ponunt, in peregrinis aliqui antepenultimam attolunt, ut Ániołá/ apostołá etc. [...] aliqui Poloni [...] duplam faciunt et duplici ll exprimunt, aniolla/ apostolla/ cymbally/ kapitulla etc. [...]. Kn 480
  • - Széplunięnie [...] áposztół/ ápostół: szábát/ sábát [...]. Kn 1112
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

APOSTOŁ

Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Najwcześniejsze poświadczenie:
1661
Znaczenia
nazwa osobowa »nazwisko a. imię pułkownika kozackiego«
  • – Cieciura y Apostoł szczodrobliwey łáski I. K. M. y politowánia nád sobą doználi. MerkPol 99.
  • – Płacić nakazane [...] Apostołowi pułkownikowi kozackiemu, który świeżo z Turek przyjechał 100 zł. GninTurDyp 404.
  • – Apostół Kiegiecz regimentarz kozacki poszedł w Ukrainę, a Sasów lokował król August w wielkiej Polsce. OtwFDziejeCzech 165.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 06.07.2022
Autorzy: WM
Data ostatniej modyfikacji: 06.07.2022