Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

APOSTOLSKI

przym.
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: APOSTOLSKI || *APOSTOŁSKI
Notowanie w słownikach
Słowniki notują
Formy gramatyczne
lp M. m   apostolski
ż   apostolska
n   apostolskie
D. m   apostolskiego
ż   apostolskiej
n   apostolskiego
C. ż   apostolskiej
n   apostolsku
B. m nżyw   apostolski
ż   apostolską
N. ż   apostolską
Ms. m   apostolskim
ż   apostolskiej
lm M. mos   apostolscy
nmos   apostolskie
D.   apostołskich ||   apostolskich
C.   apostolskim
B. nmos   apostolskie
N.   apostolskiemi
Ms.   apostolskich
Znaczenia
1. »odnoszący się do apostołów, uczniów Jezusa Chrystusa«
  • – A vźrzawszy y Szymon, że przez wkładánie rąk Apostołskich był dawan Duch Swięty, przyniosł im pieniądze. NT Dz 8, 18.
  • – O pokorze Chrystusowey w vmywnaniu [!] nog apostolskich. BirkNiedz k. tyt.
  • – Apostolskie zgromadzenie miało między sobą Judasza. SzemGrat 26.
  • – Przez wkładánie rąk Apostolskich był dawány Duch Swięty. BG Dz 8, 18.
  • – Dwa obrazy Apostolskie [wiszą w gabinecie]. ArchRadziw 1638 176, 63.
  • – Ktoż tedy przeciw wspomnionym słowom Apostolskim włosy zapusczać, y nimi pychę stroić będzie? GdacPan H3.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • list apostolski (sz. zm.):
    • – Czytając pisma święte, tak ewangelisty, jako i apostolskie do kościołów listy, Wszytkie, żeby uciekać, jednostajną zgodą, Żeby się strzec bałwanów, chrześcijany wiodą. PotFrasz3Kuk II 515.
    • – Tarcz Dvchowna. Widząc Tarcz drukowáną, w Kościele nád grobem, Myślę sobie, iákim tu wniść mogłá sposobem? Aż mię list Apostolski informuie, że się, Ná ten Kámień, Tarcz z sercá człeczego przeniesie. PotPocz 48.
    • – Vwolnił nas Duch Swięty od nich oczywiście A co większa, y od Swiąt w Apostolskim liście. PotPocz 100.
  • czasy apostolskie (sz. zm.):
    • – Stały ieszce y onych czásow Apostolskich/ Ty Chábulskie Kuźnice w dolinách Libáńskich. RoźOff B4v.
    • – Zwyczay ten máią od Apostolskich czásow/ [...] w kościele Bożym záchowány/ Ruś y Grekowie/ w Liturgiey swoiey/ iż kiedy máią ludzie iść do kommuniey świętey/ tedy wprzod wynidzie Diákon ná pośrzodek kościołá [...] obrociwszy się do ludzi twárzą/ mowi głosem do nich: Sancta Sanctis. StarKaz II, 79.
  • prawidło apostolskie:
    • – Niemasz tam [wśród dysydentów] zakonu ani ofiary, według prawidła apostolskiego; a kto temi ścieszkami idzie, ten niechybnie zginie. KochPsalTur 13.
  • starszeństwo apostolskie:
  • apostolskie święto:
    • – [...] Kurs [...] fundował [...] ktory Spiewaia we Swieta tylko wielkie Boskie, y panny Mariey, także [Święta] Apostolskie [...]. KomonDziej 133v.
  • apostolski pułk:
    • – Półk apostolski, którym Piotr hetmani, Swej, po prorokach, czynią pokłon Pani. KochBonTur 48.
  • dozór apostolski:
  • skład apostolski:
    • – [...] dwánaście kámieni drogich [...] znáczyły dwánaście Artykułow skłádu Apostolskiego. StarKaz II, 45.
    • – Wiárá święta wielkie iest posłuszeństwo/ á w Skłádzie Apostolskim/ y Konstántynopolitáńskim śpiewamy/ czytamy/ mowimy: Et vnam sanctam catholicam [et] Apostolicam Ecclesiam. BirkRus 17.
  • nauka apostolska:
    • – Moja wiara poczęła się od nauki Chrystusowej i [nauki] apostolskiej, nie od kilkuset lat; ale cóż potym z pijanicą o wierze dyskurować, u którego Bóg kufel? JazStadListyCz II 180.
    • – [...] ten to katolik [...] co według wolej Bożej i rozkazaniu jego chwae mu daje, według nauki Chrystusowej i [nauki] apostolskiej żyje [...]. JazStadListyCz II 180.
    • – Y trwali w náuce Apostolskiey/ y w społeczności/ y w łámániu chlebá/ y w modlitwách [...]. BG Tt .
  • apostolskie wyznanie:
  • pisma apostolskie:
  • dzieje Apostolskie:
    • – [...] dał támże cztery lichtarze śrebrne/ z wyrytymi ná nich dzieiami Apostolskiemi [...]. WargRzym 67.
    • – [...] odrzucácie Dzieie Apostolskie/ Listy Páwłá ś. [...]. BirkNiedz 131.
    • – Uczynił Szczepan ktory się modlił zá kamienuiących siebie, iáko iest w dzieiach Apostolskich, przystoi to słudze co Pan iego Chrystus uczynił. TylkStrom 129-130.
  • kolegium apostolskie:
    • – Iudász zdraycá [...] wypadł z Kollegium Apostolskiego/ y kościołá Chrystusowego. StarKaz II, 537.
    • – Pomowmyż o tym podufale z sobą choć mniey porządnie, bo y w tym niech znáć będzie wolność, nie wprzod iednák ász uczyniemy to, co uczyniło Collegium Apostolskie, kiedy złączywszy się do obránia za dwoch iednego, zá sukcessora złemu uczniowi, przystąpić do Elekcyi nie chcieli, áżby się byli Bogu swemu upokorzyli: [...]. DanOstSwada V, 2.
2. »kapłański, papieski«
  • – Po Retorskich i Filozoficznych pracach, Apostolską bawił sie funkcyą [Stefan Kakowski]. NiesKor II 461.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • kancelaryja apostolska:
    • – Tu przypátrz się wiazdowi Chrystusowemu z tryumphem do Ieruzalem, ná oślicy y ná oślęciu obadwá narody znáczące zydowski y Pogáński, z ktorych pierwszy narod cięszkie zakonu prawo nosił, iáko w Káncelláryey Apostolskiey czytamy: [...]. KorRoz 86.
  • stolica apostolska (sz. zm.):
    • – [...] A Apostolska mu ie Stolica za długi Czas słuzone w nagrodę daruie zasługi. ArKochOrl 25v.
    • – Ale widzę zebym cię długo tu trzymała Kiedybym ci tych wszytkich vkazowac miała z twoiey krwie, co Apostolskiey Stolice podniosą Chorągiew y co za nie zwycięstwa y co za nie zwycięstwa odniosą To Obidzi, to iest Fulk to Actiusowie, Vgowie, Henrykowie dwai, to zas Gwelfowie [..]. ArKochOrl 25v.
    • – [...] A wszytka okolica z iednostainey zgody Za Pana go chciec będzie y blizsze narody Akcy szosty iego syn będzie miał Hetmanstwo Apostolskiey Stolice [...]. ArKochOrl 26v.
    • – A zbáwienie zásie ze swego tylo obiecowáć zakonu/ wiedząc że wszytkie insze od Duchá S. przez stolice Apostolską są potwierdzone/ (ktora im swiádectwo dáła/ że záchowuiąc swe Reguły/ nie tylo zbáwięnie/ ále y doskonáłość wielka dostąpiona wnich bydź może) [...]. SzemGrat 24.
    • – Lecz większa ta ieszcze/ że stolicá Apostolská ná to Akademie w Chrześciáństwie postánowiłá/ áby były iák propugnacula, zámki/ y twierdze náuki Kátolickiey/ ktoreyby młodzi wespoł znáukámi świećkimi náuczyli. SzemGrat 110.
    • – Luter wász Stolicy Apostolskiey ná nowy rok tę Kolędę posłał: Martinus Luther S. Sedi Romanae mea[m] gratiam [et] salutem: Sanctissima Sede crepa. BirkEgz 12.
    • – Przypátrz się káżdy posłuszeństwu ktore Monárchowie Stolicy Apostolskiey oddáią. KorRoz 12.
    • – Maia też ciż Oycowie swoie studium, według náuki ś. Thomaszá z Aquinu. Ktorey iáko prawdziwey od sámego Bogá/ y od Pásterzow Stolice Apostolskiey ták wiele rázy ápprobowáney/ nigdy nie odstępuią. PruszczKlejn 16.
    • – Zasiada ná Stolicy Apostolskiey Ociec święty Alexander tego imienia VII. obrány po zeszciu Innocencivsza X. MerkPol 2.
    • – Fryderyk I Albo Barbarossa zrazu był głownym nieprzyiacielem Stolice Apostolskiey, na ostatek jednak Głowie koscioła S. w Wenecyi uniżyć się musiał; Tenze Cesarz z potęgą Swoją do Ziemi obiecaney takze wyszedł y w podrozy na rzece pewney utonoł. IntrHist 190.
  • cenzury apostolskie:
    • – Krzyżacy ani na Cenzury Apostolskie dbali, i owszem najeżdżali granice Polski. ŁubHist 40.
  • akta apostolskie:
    • – Excypuię dobrych, bo wiem, że y w Rycerskim Stanie Swięty był ow Centurio w Ewangeliey, ow Cornelius w Aktach Apostolskich. DanOstSwada V, 16.
  • urząd apostolski (sz. zm.):
    • – Przez ktorego wzięliśmy łáskę y urząd Apostolski. BG Rz 1, 5.
    • – [...] był w sukcessyiey urzędu apostolskiego posádzony tu ná Káthedrze Stánisłáwá świętego/ gdzie ták wiele ludzi zacnych y świątobliwych siedziáło. StarKaz II, 625.
    • – Apostolski urząd [...] Apostelampt. DasHünDict .
  • apostolski stolec:
    • »Rzym«
    • – [...] sławę będzie miał [...] y dank zawołany Ze Apostolski Stolec od Smiertelney kosy I z ręku Fryderyka wyrwie Barbarosy [...]. ArKochOrl 25.
  • apostolskie kanony:
    • – W stárych Apostolskich Kánonáchm jako je D. Meisn. [...] wyliczá, Kánon 42 ták brzmi: [...] Biskup álbo Presbyter, Xiądz álbo Dyakon, ktoryby kostki (kárty y wárcáby) grawał, y pijáństwá pátrzał, álbo niech przestánie álbo niech będzie karány álbo z Urzędu zrzucony. GdacPan 149.
  • pielgrzym apostolski:
  • apostolska głowa:
  • kamera apostolska:
    • – Wszyscy Kardynali w Conclave, będący [...] z Kamery Apostolskiey providentur. ChmielAteny II 123.
3. »prawdziwie chrześcijański«
  • – A że [arianie] nie wierzą [w podwójną naturę Chrustusa] dla tegoż nie mogą się szczycic wiarą Apostolską/ y prawdziwymi zwać Chrześciany. StarKaz II, 73.
  • – Wszyscy obywatele starostwa tucholskiego inszej wiary mieć ani jej się chwytać mogą, jako starodawnej, prawdziwej, rzymskiej, katolickiej, apostolskiej. SapMWilkKutrz 312.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • święty, powszechny i apostolski kościół:
    • – Y ieden święty powszechny y Apostolski Kościoł wyznawam/ wierzę; przy tym wyznániu vmieram/ gárdło kłádę. BirkRus 17.
  • święta apostolska wschodnia stolica:
    • – Do tegoż inuituie Religiey paritas, ktorą Monárchowie Ruscy od Swiętey Apostolskiey Wschodniey Konstántynopolskiey Stolice przyiąwszy, W. X. M. podáli [..]. KalCuda .
  • napomnienie apostolskie:
    • – [...] według Nápomnienia Apostolskiego: Trzeźwymi bądźcie y czułymi ku Modlitwam [...]. KancPol 2 nlb.
    • – [...] ktorykolwiek Szláchcic według tego nápomnienia Apostolskiego umartwia/ martificat, interficit, zábija duchownie członki swoje [...]. GdacPrzyd 5.
  • Święta Wschodnia Apostolska Cerkiew:
    • – [..] własnym torem prawdy Swiętey Wschodniey Apostolskiey Cerkwie y sam idziesz, y swoich tędyż prostuiesz? KalCuda C4.
4. »królewski«
  • – Interregnum albo sieroctwo apostolskie osierociałey Koronie Polskiey, po śmierci Naiaśnieyszego Monarchy, Zygmunta Trzeciego. MijInter k. tyt.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • nuncjusz Apostolski:
    • – Marescotti Nuncyusz Apostolski dał Benedykcyą od Oyca s. po niey cudownym sposobem Duchem s. natchnięte Województwa [...] wykrzykneli jednostaynie, i nominowany przez Prymasa Prażmowskiego Michał Xiąże Wiszniowiecki. ŁubHist 109.
  • nuncjusz Stolicy Apostolskiej:
    • – Za iego Pasterskim staraniem, przy Nuncyuszu Stolicy Apostolskiey, Lutrowie xięgi, w poł Toruńskiego rynku w roku 1512 palono. NiesKor II 592.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

PO APOSTOLSKU

w funkcji przysłówka
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1627
Znaczenia
»tak jak apostołowie«
  • – Ta oboia ich [jezuitów] iest powinność y do pogan iść po Apostolsku/ y po bakalarsku dzieci uczyć. SzemGrat 34.
  • – Kto żre nie przeżegnawszy, każdy Markiem będzie. Pierwej po apostolsku trzeba błogosławić. PotMorKuk III 293.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 18.12.2020
Autorzy: WM
Data ostatniej modyfikacji: 18.12.2020