Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

ARKA

rzecz.
ż
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (archa), SXVI, L (XVI), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
Kn, T

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   arka
D.   arki
B.   arkę
N.   arką
Ms.   arce
W.   arko
liczba mnoga
B.   arki
Etymologia
łac. arca
Znaczenia
1. »święta skrzynia,w której Żydzi przechowywali tablice dekalogu dane przez Boga Mojżeszowi«
  • – Przed Arką oną złotą zasłona była z szkarłatu/ z hiacynthu/ z bisioru. BirkNiedz 61.
  • – Figurę tego mieli Żydowie w starym zakonie swoim onę Arkę w Swiątnicy Pańskiey/ w ktorey trzy rzeczy chowano [rózgę Aarona, dekalog i mannę]. StarKaz II, 9.
  • – Ręką Arki się dotyka [biblijny Oz], Umarł zaraz, za śmiałość śmierć nagłą połyka. DrużZbiór 27.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • arka Pańska:
    • – Izraelczycy z Iozuem wodzem swoim/ nosząc Arkę Pańską około miasta Ierycho/ modlili się idąc. StarKaz II, 264.
    • – SETIM Drzewo [...] zadney nie podległe korrupcyi. Z tego Drzewa Bog roskazał Arkę Pańską y inne porobić naczynia. ChmielAteny1755 I I, 542.
  • arka Boża (sz. zm.):
    • – Przed Arką oną złotą zasłona była z szkarłatu [...]: przed Arką Bożą Panną naświętszą/ szczyro złota zasłona ta wisiała poślubienia/ y małżeństwa. BirkNiedz 61.
    • – Miewał grzeszne kapłany, miewał niedowiarki Stary zakon, wżdy Bożej słudzy byli arki. PotFraszBrück I 516.
  • arka przymierza:
    • – Te prawa, y ten swięty depozyt, przykazań Boskich, miała Rzeczpospolita Izraelska zawsze pr[z]ed oczyma, w Arce przymierza. LeszczStGłos 14.
Przenośnie
  • Arka postanowiona od Azotyczykow przy bałwanie Dagonowym.KalCuda 208
  • Arką nowo-zkonną, wspanialsza jest Panna [Matka Boska], W niej Bóg taił się, W tamtej tablica a manna.KochOgrTur 149
  • Arko [do Matki Boskiej], niechaj się wznoszą Jordanowe wody, Ty od wód świata żadnej nie poniesiesz szkody.KochOgrTur 56
2. »statek Noego«
  • – Trzy światy widział [Noe] [...] Pierwszy przed potopem/ ale barzo zepsowany/ y skażony [...] drugi w samym potopie/ abo raczey w Arce spustoszałey, która na ten czas epitome mundi była. BirkNiedz 161.
  • – Gdy Pan Bog miał świat potopem zagubić/ rozkazał Noemu/ aby sobie zbudował Arkę/ w ktoreyby się y sam zamknął/ y zwierzęta [...] rozmaite/ dla rozmnożenia świata zachował. StarKaz II, 272.
  • – Nawąchałem się smrodu, tego bydła, napuchały mi te trzody com ie miał z sobą w Arce [mówi Noe]. MłodzKaz III, 49.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • arka Noego:
    • – Armenia [...] Z niey wypadaią rzeki Eufrates y Tygris. W niey gora Gordicus, na ktorey osiadła Arka Noego. BystrzInfGeogr D4.
    • – Niech będzie Campus Electoralis iako Arka Noego, gdzie weszły źwierzęta z zawołania Boskiego. DanOstSwada V, 5.
Przenośnie
  • Ciebie w swym czasie Noem nazwę śmiele, Gdyś w Arce cudny uczynił porządek [do biskupa Załuskiego].DrużZbiór 476
  • Ta jedna jest dla Ojczyzny zbawienna arka [sejmy].KonSSpos 164
  • Nie świniami Korab swoy ani ziemiopłazy, ładuy: grzechy to znaczy [...] Owieczki y Baranki niechay się prowadzą. Te tylko w niebo, insze do ieziora siarki, Bo do ofiar nie uydą, wezmą z tobą z Arki.PotPocz 135
3. »przen. wiara, tradycja«
  • – Toż w Testamencie Arka zamkniona Figurowała. ŻabSymf E2.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • boża arka:
    • – Miewał grzeszne kapłany, miewał niedowiarki Stary zakon, wżdy Bożej słudzy byli arki. PotFraszBrück I 516.
  • arka testamentu:
    • – Zeznawam, iżem czytał Kazania Niedzielne [...] nazwane Arki Testamentu Część Wtora. StarKaz II, 6b.
4. »tytuł dzieła religijnego«
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • arka testamentu:
    • – Zeznawam, iżem czytał Kazania Niedzielne [...] nazwane Arki Testamentu Część Wtora. StarKaz II, 6b.
5. »relikwiarz«
  • – W kosciele oycow Dominikanow [...] lezy sanctum corpus s. Dominika [...]w kaplicy [...] marmurowey [...] Arka zas, w ktorey swiete reliquie leza, halabastru białego, mirandum in modum rżnięcia specyalnego. BillTDiar 40-40v.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: PK
Data ostatniej modyfikacji: 08.05.2008