Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

BŁĄDZIĆ

czas. ndk
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki notują
Formy gramatyczne
bezokolicznik
  błądzić
czas teraźniejszy
lp 1. os.   błądzę
2. os.   błądzisz
3. os.   błądzi
lm 1. os.   błądzimy ||   błądziemy
2. os.   błądzicie
3. os.   błądzą
czas przeszły
lp m 1. os.   błądziłem
  błądziłem
3. os.   błądził
ż 1. os.   błądziła
n 1. os.   błądziło
lm mos 1. os.   błądziliśmy
3. os.   błądzili ||   płądzili
nmos 3. os.   błądziły
tryb rozkazujący
lp 2. os.   błądź
lm 1. os.   błądźmy
2. os.   błądźcie
imiesłów współczesny
  błądząc
imiesłów uprzedni
  błądziwszy
Znaczenia
1. »mieć fałszywe pojęcie o czym, źle, niewłaściwie oceniać fakty«
  • – Ludzkie zdánie Nie raz błądziło/ y nie raz chybiáło. TasKochGoff 83.
  • – Ták wiedz Tánkredzie/ nie trzebáć w tem błądzić Málowánem bydź niechcę ná vrzędzie: Iam tu Hetmanem. TasKochGoff 116.
  • – Ani to iest prawdá/ co ludzie mowią áby rozum błądził/ ále głupstwo błądzi. StarPopr 12.
  • – Błądzę [...] vide Omylam się. Kn 33.
  • – Zesmy ludzie, łátwo błądzimy w rzeczách. KalCuda d3 marg.
  • – Zkąd widzisz że się mylisz, y że nie iá błądzę, Ty mowisz iáko żołnierz, Iá iáko Krol rządzę. CorMorszACyd 136.
  • – Gdy plugástwem ten sądzisz Stan, zdami się, że bárdzo przeciw prawdzie błądzisz. DamKuligKról 228.
  • – Błądzą tu wielcy ludzie, gdy śmieią powiadáć Zeby bez nich [strzemion] Rzymianie mieli ná koń wsiádáć. PotPocz 166.
  • – Często rozum błądzi Ludzki; gdy tylko powierzchownie sądzi. ClaudUstHist 74.
  • – Oni [astrolodzy] lubo prawdziwych gwiazd pozycyą inwestyguią, y czasem zgadną: átoli że z tego usiłuią akcye nasze, y akcyi naszych ewenta prognostykowáć, bardzo błądzą. BystrzInfZup 5 nlb.
  • – BOG się z was śmieie, że błądzicie głową. DrużZbiór 454.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Gdzié ogon rządzi/ tám głowá błądzi. KnAd 236.
2. »odstępować od norm, reguł«
  • – Kupą záś cwicząc, trudno postrzeć w czym ktory błądzi, álbo popráwy potrzebuie. FredPiech B4v.
  • – Swięty Ignácy, bywszy Hiszpanem, nie mowił wytwornie po włosku, ale czásem w ięzyku błądził. MłodzKaz IV, 151.
  • – Młynárze, nie maiąc w nich [młynach konnych i wołowych - trybowych i prostych] doświadczenia, iákie maią w wodnych: około nich znaczniey y szkodliwiey błądzą. Dáiąc álbo názbyt prędki kámienia obrot, ktory koni czterech potrzebuie; álbo názbyt pozny, ktory konie morduie bieganiem nagłym. SolArch 82.
  • – Przydatek. AByś czytelniku vznał iáko błądzą Rzemieślnicy w stáwiániu Młynow bydlęcych: Młyná wspomnionego błędy krodko namięnię. SolArch 92.
3. »postępować niewłaściwie, źle; grzeszyć«
  • – Przez czterdzieści lat miałem spor z tym narodem/ y rzekłem: Lud ten błądzi sercem/ á niepoználi drog mojich. BG Ps 95, 10-11.
  • – Dobrych nie náśláduiąc błądzimy/ záś zá złymi idąc grzeszymy. KalCuda 138.
  • – W narowách swoich/ błądząc niewymownie; Raz w sobie gniew swoy dusi/ záledwie trzymány/ Drugiraz się nim wzrusza znowu ná przemiány. OvOtwWPrzem 322.
  • – Przeto y nas grzesznikow [...] od Máiestatu twoiego Boskiego nieodgániay/ ále iáko Ociec łáskáwy przyimi błądzących/ y stráconych iáko pieniądz márny. StarKaz II, 102.
  • – Służę W.K.M. oraz do szczęśliwości Vkráinę Oyczyznę moię miłą prowádząc/ á to/ dobrych vtwierdzaiąc łaską W.K.M. á poniekąd błądzących wszelako wiodąc do vpamiętánia. MerkPol 79.
  • – A iezli ktorzy od Monárchy Swego Wolnemi głosy słusznie obranego Oddalilisię, my błądzic niemąmy, Ani się nawiesc, na tę drogę dąmy. OblJasGór 53.
  • – Błądzi tu każdy kto nie maiąc dzieci, Pisząc testament wszytkich swoich zbiorow, Niz go na mary Ceduła doleci Inszych procz Boga szuka sukcessorow. PotSyl 115.
  • – Miał dobrą intencyą [...] a z drugiemi wraz błądząc, errorem non crimen commisit. KonSRoz 14.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Sam błądzisz/ á drugich rządzisz. KnAd 213.
  • – Gdzié ich wiéle rządzi/ tám się często błądzi/ ábo łácno zbłądzi. KnAd 237.
  • – Przeto mowią: Nie tak sromotá, gdy mąż sam przez się błądzi, iáko gdy niewiasta mężem swoim rządzi. PetrSEt 19.
  • – Ięzyk kiedy błądzi/ prawdę mowi. RysProv 30.
Przenośnie
  • Nie błądzić za takiemi przewodnikami, u ktorych naymniey widziemy tę pokorę y to ubostwo, ktore Ewangelia za naywiększe cnoty chrześciańskie zaleca.LeszczStGłos 15
4. »głosić, szerzyć, akceptować herezje, odstępować od wiary«
  • – Sprosniey błądzą Politykowie nászy/ ktorzy lub pozwalaią iż práwem Chrystusowym wszeteczeństwo iest zákazáne; przą iednák tego/ áby práwem Moyzeszowym było. BirkNiedz 27.
  • – Im dáley wlas tym więcey drew/ im dáley P. Pleban o rzeczách Iezuickich chce mowić/ y sędzią sie ich czynić/ tym więcey błądzi. SzemGrat 9.
  • – Wiedzciesz to ná potym miły P. Plebanie á nieumieiętnością wászą páráfianom swym y patientom błądzić wtákich rzeczách okázyey nie dáycie. SzemGrat 10.
  • – Błądzisz grubo we wszytkim nieboże, Nawroć cie Boże. Porzuć te błędy. KorRoz B2v.
  • – Kościoł moy błądzić nie może/ bo się Duchem świętym rządzi. StarKaz II, 73.
  • – Philozophowie wielcy około chwały prawdziwego Bogá błądzili bárzo. StarKaz II, 450 marg.-451 marg.
  • – Dlatego P. Chrystus przyszedł był ná świát [...] áby był ludzi błądzących około znáiomości Bogá/ drogi prawdziwey náuczył. StarKaz II, 545.
  • – Przeto nie błądźcie, Bog się nie da z siebie náśmiewáć. GdacPan 140.
  • – Więc y sam, do ktorego z tych podobien słupa, Skamieniawszy, po chwili biegę do biskupa. Stary oraz nowy Testament przynoszę; Żeby mnie, jeśli błądzę, informował, proszę, Że tak często, tak srodze, po tysiąc kroć razow, Żydom stary, nam i ten i nowy obrazow Testament zakazuje, dopieroż bałwanow. PotFraszBrück II 5.
  • – Podobniejciby Żydom nie błądzić z tej miary, Znając Boga, wżdy czynią cielęciu ofiary. Jest i dziś ten rzemieślnik, jest, czujcie biskupi, Szatan, ktory oczy serc chrześciańskiech łupi. PotFraszBrück II 8.
  • – Lecz nie moja rzecz, żebym albo śmiał odnawiać Albo ustaw Bożego kościoła poprawiać, Ktory że się we wszystkiem z pismem Bożem zgadza I Swiętego Ducha w nim dysponuje władza, Nigdy nie błądzi, niech się odszczepieniec dawi. PotFraszBrück II 10.
  • – Wszytkie záś inne błądzą w swey Wierze Národy, Y sobie zgubę knuią. DamKuligKról 209.
5. »zbaczać z właściwej drogi, błąkać się«
  • – Gdzie gospodarz błądzi od czeladzi, Ten dom złodzieje nawiedzają radzi. GrochWiersze 294.
  • – Żeby [...] roie [...] nie myliły się ná poznániu vlow swoich, y nie błądziły do cudzych, kiedyby w iednákie vle, y obok z sobą stoiące powsádzáne były. OstrorNauka Cij.
  • – Ferat po lesie blądził tak długo asz przyszedł Znowu na ono mieysce, zkąd był pierwey wyszedł. ArKochOrl 4.
  • – Owce błądzące ná drogę dobrą náwodzą. SleszDow 17.
  • – Błądzę po polu/ po lésié/ etc. Erro in campis [...] Huc & illuc errare [...] Exerro. Kn 33.
  • – Przybądź co prędzej, o drogo błądzących, O gwiazdo morska, o porcie tonących! BorzNaw 196.
  • – Słusznieś jest tedy za ratunek dana Ludziom i Morską Gwiazdą mianowana, Słusznieś i drogą rzeczona błądzących I prawym portem żeglarzów płynących. BorzNaw 204.
  • – Przeto skoro dał spore szable swey obroki Ciemne oczomPoganskiem zakryły go mroki Tosz całą noc błądziwszy prawie kiedy swita Skinderbaszy Wołosza da skoro go zchwyta. PotWoj 22.
  • – Przyda, ze iako zawsze, łodz błądzi bez Styru Tak y ich Monarchia, bez gruntowney rady z dawnemi się naswe złe zwadzieła Sąsiady. PotWoj 183.
  • – Po labiryncie choć kto błądząc chodzi, Do swego kresu na koniec przychodzi. LubSTobPol 157.
  • – Na noc iachalismy godzin cztyry tosmy błądzili. SobTDzien 38v.
  • – Ále Plánetowie diversifikuią y rożnią skutek według ich obrotow: zkąd Plánetowie zowią się od słowá greckiego Planetae, co iest po łácinie planum, ábo płąd [!], nie żeby w sobie płądzili [!], lecz że w ich obrotách dzieią się rożne odmiány, y iákoby błędy ná świecie, y w skutkách. AlbSekr 92-93.
  • – Bogowie [...] powiedźcie [...] Przez ktore kráiny Smutna Mátká błądziła y z iákiey przyczyny Zeszło zboże, á żołądź drzewá Dodońskiego, Kto naypierwsze ze żniwá nágrodził buynego. ClaudUstHist 3-4.
  • – Iáko błądząc Omelśniony Ielonek zá nie swoią łánią Tákem szukał po lesie/ tákem chodził zá nią. TwarSPas 69.
  • – Byłem 24 Aprilis u jp. Szemiota, utraktowany byłem zbytnie, w nocy wyjechawszy błądziłem i na Wiryncie, rzece, kąpałem się. ZawiszaPam 36.
  • – Eneaszowi miłość iest przyczyną, Ze na obszernych morskich wałach błądzi. DrużZbiór 367.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • gwiazda błądząca (sz. zm.):
    • – Notuy: Sáturnus iest pierwsza gwiazdá błądząca, á w zględem swoiey influencyey dáie duszy cnotę, ábo moc rozeznánia, y rozumnie mowienia. AlbSekr 55.
    • – Nie moie lecz Cyrulika Diogenesa w tym zdanie: ktoremu gdy Astrolog remonstrował ná sferze Astronomiczney, ktore są errantes to iest błądzące po Niebie gwiazdy. Odpowiedział: Mylisz się: nie gwiazdy błądzą, lecz Astrologowie. BystrzInfZup 15 nlb.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Kto pyta/ nie błądzi. RysProv 8.
  • – Drugich prowádziémy/ á sami błądziemy. KnAd 213.
Przenośnie
  • Błágay zá mną Bogá naywyszszego, Abym po twym odeściu z tąd, y dniá iednego W tey Pustyni niebłądził, y w nędznym żywocie Więcey niepielgrzymował przy tákim kłopocie.DamKuligKról 287
  • Przeczżeś nam PANie dopuścił błądzić z drog twojich? przeczżeś zátwárdził serce násze/ ábysmy się ciebie nie bali?BG Iz 63, 17
  • Każdy człowiek na tym świecie żyiący/ ktory swego sobie od Boga naznaczonego końca/na ktory stworzony iest/ albo niewiedząc/ albo nie uważaiąc/ ná domysł tylko y oślep przez te doczesne zabawy się wałęsa y błądzi; daleko słuszniey za głupiego/ marnego ná tym Swiecie tułacza miałby być sądzony.BujnDroga 1-2
  • [Diakon Agapetus do cesarza Justyniana] Dobrá błądzące, dobrá ná wszytkie strony skrzydłá máiące. Zásadzasz się ná tym ábyś drugim roskazował, á długoż tego będzie? lat to trochę wszytko wymáże, á to z tobą poydzie czymeś Bogá obráził.TylkStrom 45
  • Ale wyszedszy Bohatyr Skrzydlaty Od Ktorego blask bił zSwiecącey száty Gniewliwy, głosem zawołał surowie: Dom to tu Bozy, nie Giełda Łotrowie, O cięmni Ktorzy błądzicie w iasności O niewdzięcznicy tey sliczney wieczności.OblJasGór 144v
  • Nie chciał sie tak sprawowac iakom ia nim rządził Ale wszystko za cartem po złey drodze błądził.KodKon 90
Znaczenia niepewne
1, 2 a. 5:
1, 4 a. 5:
  • ~ Błędny/ błądzący. Erraticus [...] Errabundus [...] Erroneus. Kn 35.
1 a. 5:
1, 3, 4 a. 5:
  • ~ Irren błądzic errare. KusWeg 51.
Użycia metajęzykowe
  • - Błądzę [...] Imperat. Błądź, niech błądzi; Plur. błądźmy, błądźcie, niech błądzą. Infin. błądzić. WojnaInst 90
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

BŁĄDZĄCY

im. przym. czyn.
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
lp M. m   błądzący
ż   błądząca
D. m   błądzącego
ż   błądzącej
B. m   błądzącego
ż   błądzącą
lm M. mos   błądzący
nmos   błądzące
D.   błądzących
C.   błądzącym
B. mos   błądzących
nmos   błądzące
Najwcześniejsze poświadczenie:
1623
Znaczenia
1. »źle, niewłaściwie oceniać fakty«
  • – Niébłędny/ niebłądzący. Inerrans [...] Stellae inerrantes [...] erroris expers. Aplanes caelum stellatum [...] Inerrabilis orbis caeli. Kn 491.
  • – Niech vważy, kto bez affektu sądzi Máchiáwelską potwarz, iádem złości záślepioną, y dla tego ták grubo błądzącą. LubJMan 55.
2. »odstępować od norm, reguł«
  • – Irr-Geist/ fáłszywy Duch; irrige Lehrer/ błądzący Náuczycieł [!]. ErnHand 534.
3. »postępować niewłaściwie, źle; grzeszyć«
  • – Ták tesz miał P. ten miły Plebán vczynić/ nie ná Iezuity ogołem krzyknąć/ iákoby źle Pány Akádemiki/ ábo kogo innego w spomináli/ ále ieśli ktorych słyszał w tym wykraczáiących/ zaraz błądzącym powiedzieć/ Fratres ista non sunt opera P. Ignatij, sed patris Diaboli, tákby ich był słusznie záwstydził. SzemGrat 23.
  • – On [Bóg] gdy zátrzyma wody/ wyschną: á gdy je wypuści/ podwracáją ziemię. U niego jest moc y mądrość. Jego jest błądzący/ y w błąd záwodzący. BG Hi 12, 15-17.
  • – Stáną się rozumnymi błądzący duchem: á szemrácze náuczą się umiejętności. BG Iz 29, 24.
  • – Przeto y nas grzesznikow [...] od Máiestatu twoiego Boskiego nieodgániay/ ále iáko Ociec łáskáwy przyimi błądzących/ y stráconych iáko pieniądz márny. StarKaz II, 102.
  • – Służę W.K.M. oraz do szczęśliwości Vkráinę Oyczyznę moię miłą prowádząc/ á to/ dobrych vtwierdzaiąc łaską W.K.M. á poniekąd błądzących wszelako wiodąc do vpamiętánia. MerkPol 79.
  • – Ieżeli bowiem nam wiele służy [...] Pismá S. y słowa Bożego nauká ieśli pilne práwdy uwáżanie/ ieśli gorące modlitwy/ ieśli skruchá spowiedzi/ przykłady/ y inne tym podobne nászey błądzącey/ nápádaiącey [...] słábości/ pomocy wątpić żáden niemoże/ iż te wszytkie miłościwe obrády/ istotą swą przechodzi ten/ sam ktory ie nam obmyślił/ y sporządził. BujnDroga 222-223.
4. »głosić, szerzyć, odstępować od wiary«
  • – Dlatego P. Chrystus przyszedł był ná świát [...] áby był ludzi błądzących około znáiomości Bogá/ drogi prawdziwey náuczył. StarKaz II, 545.
5. hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji
  • – Owce błądzące ná drogę dobrą náwodzą. SleszDow 17.
  • – Przybądź co prędzej, o drogo błądzących, O gwiazdo morska, o porcie tonących! BorzNaw 196.
  • – Słusznieś jest tedy za ratunek dana Ludziom i Morską Gwiazdą mianowana, Słusznieś i drogą rzeczona błądzących I prawym portem żeglarzów płynących. BorzNaw 204.
  • – Náwrość [!] błądzącego ná drogę práwą Weise einem ierigen Menschen auff dem rechten Weg. DobrGram 459.
  • – Kto tu w to potrafi aby czego mu potrzebá/ co mu ná dobre wynidzie obrał? sam człowiek? ostatnia radá od błądzącego o drogę pytać! BujnDroga 20-21.
  • – Ormianie z dawna malowali na tarczach swoich psa żołtego, ba y teraz rytego w Kościołach swoich stawiaią, na pamiątkę, iz ich w puszczy pewney błądzących, pies iakby do domu własnego przyprowádził. NiesKor II 604.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 14.03.2019
Autorzy: BR-K
Data ostatniej modyfikacji: 14.03.2019