ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
Kn, T, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI (?), L (?), SWil (?)

Najwcześniejsze poświadczenie: 1607

Formy gramatyczne

lp	M.	m		bezdenny
		ż		bezdenna
	D.	m		bezdennego
		ż		bezdennej
				bezdenny
		n		bezdennego
	B.	m	nżyw	bezdenny
		ż		bezdenną
		n		bezdenne
	N.	ż		bezdenną
		n		bezdennym
	Ms.	ż		bezdennej
		n		bezdennym
lm	M.	nmos		bezdenne
	D.			bezdennych
	B.	nmos		bezdenne
	N.			bezdennymi
				bezdennemi

Znaczenia

1. »zdający się nie mieć dna, bardzo głęboki«

– Bézdenny/ row/ wodá/ [...] Fundum non habet. [...] vide Głęboki. Kn 21.
– Przépáść/ Otchłań/ Głębia w-zięmi ábo wodzié bézdęnna. Barathrum [...] Eluuies [...] Hiatus [...] Vorago [...]. Kn 850.
– Nas dwoie wszytkim ludem/ á co nád to beło W swoiey bezdenney głębi morze zátopieło. OvOtwWPrzem 22.
– Przepáść bezdenną Ocean otwiera/ Gdzieć ná dnie iásnym łoznik zgotowány. TwarSDaf 75.
– Mogłoby to być, kiedy przykop nie głęboki, ále kiedyby był głęboki, álbo bez denny, cożby w ten czás począć, áby się mogło przejść. UffDekArch II, 96.
– Niech między bezdennemi niezbrodzonego Oceanu zabawia się [afekt] głębokościami. PasPam 80.
– Cała Nawmachia do bezdęney Kraby Nereusa zapadła. DrobOpow 59.
– Nie u Lwowá, áni Styru, albo ostrego krzemiencem Dniestru [...] ale u bystrego i niemal bezdennego Dniepru, tak srogim Narodom dawałeś odpor. PisMów II 39.
– Raz okręt z nimi pod obłoki leci, Drugi ich wprzepasc bezdenną ponurza, Ze z wielką pracą ledwie na ląnd wyndą. PotSyl 26.
– Nie przeszkodżą mi áni bezdenne Morża/ áni nieprzebyte Skáły/ ále gdy tylko Wm. M. M. Pán ná sługę swego skiniesz/ ochotny stánię do wykonánia wszelákich rozkazan Páná y Dobrodziejá swego. DobrPol I, 98.
– Nagły zbezdennego Łoná ziemie szum wstáie. ClaudUstHist 3.
– Ieżelim niepoiętym y nie iáko bez dennym morzem Seymy nazwał, gdzie skryte y niewiedzieć skąd wyrywáiące się wiatry intryg, y passyi ludzkich panuią, y ad nausragium, publicam Et privatam fortunam przywodzą. Dopieroż Trybunały Koronne słusznieyszym morzem nazwać mogę. JabłSkrup 61.
– Wiolę bespiecznie oschnąć na mieli Nizli w bezdenney ginąc topieli. MikSil 65.
– Gotow był z ochotą w piekło bezdenne zboczyć. NiesKor II 90.
– Długą żeglugę Ioab zaczął, iakoby ná morzu bezdennym. DrużZbiór 104.
– Bezdenny. 1) grundlos. [...] 1) qui n'a point de fond; sans fond. [...] bezdenny row, woda. T III 35.

Przenośnie

Ázeż nie znaydzie się iáki sposob żebyśmy z tey ták cięszkiey y prawie bezdenney toni wybrnąć mogli?DanOstSwada V, 12

2. »niedający się napełnić, dziurawy«

– Rámbáld [...] słyszy/ że mu miecz świszczy koło głowy/ Mniema/ że mu iuż brzuch przeciął bezdenny. TasKochGoff 177.
– I wy, bezecne siostry, wy nielutościwe [...] Coście pomordowały swe męże właściwe, Za co w piekle bezdenną banię nalewacie, Bezdenną, a prace swej korzyści nie macie. SzymSiel 26.
– Bez przestánia/ muszą wod odmiennych Nádáremno dodáwáć/ do kádzi bezdennych. OvOtwWPrzem 160.
– Przestał czerpać wiadry bezdennymi Wodę Belidy [Orfeusz w piekle]. LubSOrfPol 16.
– Oblubienice Bożey, w prawdziwym Kościele, Ná ktorą czárt bezdenne, otworzeł gárdziele. PotPocz 147a.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

mit. bezdenna bania:

– [Do Danaid] I wy, bezecne siostry [...] coście pomordowały swe męże właściwe, Za co w piekle bezdenną banię nalewacie. SzymSiel 26.

3. »nieograniczony, ogromny«

– Uskrom przemysły, Bogatych z Wisły, Którzy bezdenną chciwością pijani, Swój kraj niestety plądrują spustami. GrochWiersze 230-231.
– A wy nápázszy, ządze swe bezdenne/ zá to nam serca stáwicie kámienne. TwarSDaf 92.
– O iáko sie nie záwstydził przed Epikureyczykiem/ mądry wprawdzie ále bezdenną mądrością nádęty Robertus Sycilyski Monarchá. WojszOr 239-240.
– Jakozes swiecie daleko odmienny Natory dzisiai rządzą nie rozumy Niedosyc złosci Czartoskiey besdenny Choc dopnie pierwszy nad niewinnym dumy Trzeba Turtury y kary codzienny Ansy nasycą rozbestwione Szumy. ChrośJóz1698 VII, 14.

Związki frazeologiczne

bezdenne huty:

– Z czym się przed Sędzią surowym pokażę! Ktory iak rzecze: idź w bezdenne Huty! Znász śmierć, Sąd, piekło á nie znasz Pokuty? DrużZbiór 153.

4. przen. »niepojęty; trudny do zrozumienia; niezbadany«

– Bezdenny. [...] 2) tief, schwer zu begreifen. [...] profond; dificile à concevoir. [...] bezdennych i wyśmienitych zażywa konceptow. T III 35.

Użycia metajęzykowe

- Są w nim [zebraniu słów] niektore przystarżałe, ale nie cale z zwyczaiu wyszłe słowa, aczey mogą znowu być zażywane, y do ięzyka przywrocone. Baczność. Badacz. Badanie. Bezbożnik. Bezbramne Miasto. Za bezcenek przedać. Bezcienny widok. Bezdenny. Bezdroże. Bezeceństwo. Bezgłowna Rzeczpospolita. Bezludny Kray. Bezkrolewie. Bezprawie. Bezrżądny. Bezwodny. Bezżenny. RzewWKras 202

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

BEZDENNY