Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

BRONOWAĆ

czas. ndk
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
Kn, T, L (XVII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI


Najwcześniejsze poświadczenie: 1617
Formy gramatyczne
bezokolicznik
  bronować
czas teraźniejszy
lp 1. os.   bronuję
lm 3. os.   bronują
czas przyszły złożony
lp m 2. os.   będziesz bronował
tryb rozkazujący
lp 2. os.   bronuj
imiesłów współczesny
  bronując
Znaczenia
»za pomocą brony przykrywać ziemią zasiane ziarno lub spulchniać zaoraną ziemię i niszczyć chwasty«
Rekcja: co

  • ~ Prożnoć/ zbytnieć się to pogáństwo tu rozmnożyło/ w w swąwolą gurę wielką wźięło: ludźie pobożni iádą/ idą do kościołá/ w dni zacne Wielkonocne/ w Swiątecżne/ w Niedźielne/ y w święte/ á bezbożnicy Tátárowie/ orzą/ bronuią/ żną/ kámienie do Wilná w Niedźielę przedáwáć wożą/ etc. nie ieden dobry Catholik/ widząc niecżeść Bożą/ boleie. CzyżAlf 29.
  • ~ Bronuię ná vkoś poprzek brozdy. Puluero [...] vineam [...] in puluerem glebas resoluo. Cratire, [...]. Kn 46.
  • ~ Bronuię/ włóczę/ Subigo glebas [...] Occo [...] Deocco [...] Vicia deoccatur [...] Occare, est comminuere ne sit gleba: quod ita occidunt, occare dicunt. [...] Terra semen primum occoecatum cohibet, ex quo occatio, quae id efficit nominata est [...] Semina sarculis adobruo [...]. Kn 46.
  • ~ Włóczę rólą/ vide Bronuię. Kn 1272.
  • ~ Bronuię. Occo, subigo, glebas. Akieiu. SzyrDict 22.
  • ~ Adam niewiedząc iáko źiemię spráwowáć/ iáko oráć/ śiáć/ bronowáć/ żąć/ młoćić/ mleć/ y potym piec chleb; bárzo się frásował/ y od głodu práwie iuż vmierał. StarKaz 303.
  • ~ Orz, siej, koś, bronuj – twoje prawo, Chamie; Nie siadaj z pany (nie miej za złe na mię). SymeonStany 204.
  • ~ HERSER [...] WŁOCZYĆ rolą posianą bronować. DanKolaDyk II, 122.
  • ~ Włoczę rolą, bronuję, ich egge. BierSłowa 301.
  • - Bronuię. Eggen. hercér la terre. § bronuię rolą na ukoś, poprzek brozdy. T III 79.
  • ~ Po zasianiu bronują i wałkują rolą podług tamecznego zwyczaju W pięć, w sześć, lub siedm dni potym, sieją na pułdziesiąta morgów tym owsem zasianych, koniczynę trawę, po sześć kwart wysiewając jéy ziarna na jeden morg, i znowu bronują, bez naymnieyszego uszczerbku owsa zasianego. KniażFol 17.
  • ~ A gdy naypewnieyszy zyskowania w tey mierże jest śrzodek, wypulchniać ziemię, i na proch rozbić; prżed samą sieybą dwa lub trży razy po pięć lub po sześć dni pauzując, będziesz ją orał, i [będziesz] bronował za każdym tym oraniem. KniażFol 87.
  • ~ Gdy się grunt mchem powlecze, co tráfić się może trżeciego roku po zasiániu dzięcieliny, na ten czas trżeba bronować we wszystkie strony, aby mech pomieniony był spędzony. KniażFol 92.
  • ~ Na gruncie gleistym, barzo pożyteczna rzecz będźie bronować żelazną broną te łąki na wiosnę. KniażFol 185.
  • ~ Na nowin pierwsze oranie, pańszczyzna dysponowana z siekierą wychodzić powinna, dla podcinania korzeni zawadzaiących oraniu lub bronowaniu, strzedz oraz ma, ażeby brony dobrze ponaciskane były, na twardym gruncie bronuiąc w poprzeg zagonow [...]. JabłAnnaUst 77.
  • ~ Orze się nakoniec raz trzeci: A zasiawszy ziarno nienaygęściey, na nowo bronuie się iak naylepiey. OstrowTRob 102.
  • ~ Uprawa pierwsza roli na Len, zależy na podoraniu i zawleczeniu: Za drugim razem zorawszy, sieią go koło S. Wita i pilnie wzdłuż bronuią: Ani go pielą, sądząc: Iżby ta koło niego robota, wiele szkody w nim przynieść mogła, pomimo naywiększey Plewiaczki ostrożności. OstrowTRob 104.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • - [...] Lepiey w Niedźielę oráć y bronowáć, á niżeli táńcowáć. GdacPan Tijv.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

BRONOWANY

im. przym. bier.
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
odmiana złożona
lp M. m   bronowany
Najwcześniejsze poświadczenie:
Znaczenia
»o ziemi: za pomocą brony używanej przez rolnika przykrywająca zasiane ziarno lub spulchniana po zaoraniu i niszcząca chwasty«
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Odsyłacze
Patrz: BRONOWAĆ.
Data ostatniej modyfikacji: 18.12.2024

BRONUJĄCY

im. przym. czyn.
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
lp M. m   bronujący
B. m żyw   bronującego
Najwcześniejsze poświadczenie:
1617
Znaczenia
»ten, kto za pomocą brony przykrywa ziemią zasiane ziarno lub spulchnia zaoraną ziemię i niszczy chwasty «
  • - Ieśliż Tatarzyná w Niedźielę y w święto orzącego/ bronuiącego/ y inszą robotę odpráwuiącego/ godźi się grábić ábo nie? CzyżAlf 29.
  • - Bronownik/ bronuiący/ włoczék/ Occator [...] Occilator Glebarius [...]. Kn 46.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 18.12.2024
Autorzy: WM
Data ostatniej modyfikacji: 18.12.2024