Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

*BRYŻ

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: *BRYŻ, *BREZ
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn (bryże), T (bryże), L, SWil, SW, SJP

Formy gramatyczne
liczba mnoga
M. uż. nosob.   brezy ||   bryże
C.   bryżom
B. uż. nosob.   bryże
Etymologia
niem. brize 'fryz, kosmate sukno'
Znaczenia
1. »haftowana, wyszywana różnobarwna ozdoba stroju kobiecego lub należącego do osoby dostojnej, garnirowanie, obramowanie, szamerunek«
  • – Bryżé/ [...] Vestis vel tela muliebris picta acu et variegata. Kn 48.
  • – Wkoło głowy [młodej kobiety] one brezy, Spinane z włosami, krezy, Czepiec złoty. JarzGośc 18.
  • – Rże baba. Prożno się snażysz, prożno stroisz bryże, Bo kogo szoste pokarbują krzyże, Niech serce buja, niech głowa szaleje, Zimne szkło, choć w nie gorzałki naleje. PotFraszBrück II 245-246.
  • – Zaczym y Jozef będąc w tym kompucie Inaczey nie mogł wyść na dobre byty, Więc poniewinney wywiedźion pokucie, Jako się rzekło z kordygardy skryty, Zrzuci okowy, przyzuie papucie, Stroy świeżo na się oblecze uszyty, Zmyie się, brodę zgoli włos ostrzyże Do krola wchodzi y całuie bryze. ChrośJóz1745 K.
  • – Innych bez liczby, w misterney robocie, Koron Krolewskich, sceptr wykłada [śmierć, pokazując Sylwii] mnostwo, Drogie kámienie osadzone w złocie, Ná nich pogáńskie rysowane Bostwo Mitry Xiążęce centkowane w bryże Mol futro stoczył, złote niechał Krzyże. DrużZbiór 431.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • niemiecki bryż:
    • – Skoro wrocą [Polacy zza granicy]do Polskiey [ojczyzny]? ász iák pierwey Báby, Czy ziemiá: czy ich Niebo odmienia? chybáby, Pludry, ábo Peruki y Niemieckie bryże. PotPocz 171.
2. »wypustki, wyrostki drzew«
  • – Ziemię poleruje [gospodarz], chwasty dzikie strzyże, Owym obcina łozie niepotrzebne bryże. ZimBSiel 144.
Przenośnie
  • Włosy, w onego drzewá wiklą nas konáry, Z ktorego grzech, naypierwsze ludziom zrobieł máry Kto nie ná głowie, ále ná sercu ie strzyże, Ządze świátá, y ciáłá, wyrzuciwszy bryże. Nikędy nie vwiąźnie, żeby miał być kłoty, Tymi ná ktore płáczesz grzeszny człecze groty.PotPocz 129
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: DL
Data ostatniej modyfikacji: 19.07.2019