Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

*CUDZY

przym.
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (cudzy, cudz), SWil (cudzy), SJP (cudzy)

Nienotowany w słownikach:
SXVI (?), Kn (?), T (?), L (?), SW (?)

Formy gramatyczne
lp D. ż   cudzej
n   cudzego
B. m nżyw   cudzy
żyw   cudzego
n   cudze
Ms. ż   cudzej
lm M. mos   cudzy
D.   cudzych
B. nmos   cudze
N.   cudzemi
Znaczenia
1. »należący do kogoś innego, dotyczący spraw kogoś innego«
  • – Gdy bym iabył Męrzęm tamtey Zony [...] z Nalazł że by ia nacię Sposobu że bym z Ciebie uczynił Prawdziwego kapłona [...] co się to z Cudzemi delektuiesz drobiaszczkami. PasPam 193-193v.
  • – Iuz nie na Swoim koniu siedzę bom go stracił y musiałęm na cudzego w Siadać. PasPam 239.
  • – Ktorzy we czwartek cudze głowy Siągali, swoiey przed Szab[lą] Polską a Sobotę umknąc niemogli. PasPam 266.
  • – Chłopi moii prawie iak darmo przychodzili co mi iuz byli Cudzy porobili co potrzeba. PasPam 280v.
  • – Nawet pierzcień ktory mi była dała Zona na Zmowę oddłęm żeby przy mnie nic nieprzysycgało Cudzego. PasPam 283.
  • – Ty dla cudzych interesow uschniesz zdrowie stracisz. PasPam 283.
  • – Maiąc swego dosyc chciwe na Cudze zbiory zaostrzyli appetyty. PasPam 284.
  • – Dorwawszy w minucyach drew rąbania czasu, Posłał chłopow gospodarz do cudzego lasu. Tam, skoro im siekiery zabrano i wozy, Prosto na astrologow swoję winę włoży, Że poki bez aspektow brał drwa z tegoż boru, Nie miał kłopotu, nie miał z sąsiadami sporu. PotFraszBrück I 162.
Związki frazeologiczne

  • wdziać cudzy bot na swoje kopyto:
    • »dać się przeciągnąć na czyją stronę, przejść na czyją stronę«
    • – Turecki wiary dowód przez krwie rozlewanie, Wierę by lepszy mieli przybrać chrześcijanie. Pretekstem tylko wiara: nie o to go [tego, kto przegrał w wojnie religijnej] bito, Lecz żeby wdziać cudzy bot na swoje kopyto. PotMorKuk III 266.
2. »obcy, nieznany, cudzoziemski«
  • – Tą Irregularną figurą Miast y zamkow accomoduiących się mieyscu w Holandiey y po cudzych Ziemiach iest barzo wiele. NarArch 5.
  • – Uczyniłem Bogu dzięki [...] zato że mię raczył zachowac w dobrym zdrowiu w Cudzey Zięmi. PasPam 78v.
  • – Ia zas zem nigdy niebył Pasierbem ale Synem Oyczyzny Matki moiey y bydz nie mogę chocbym chciał Bozem iest ex Nativo [z rodowitej] dawnych Polakow Sangvine [krwi] nie z cudzey ziemie przewozny Szlachcic. PasPam 139v.
Związki frazeologiczne

  • cudze pociewać kąty:
    • »KĄT«
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • budowanie na cudzym gruncie:
    • – Budowánie ná cudzym gruncié/ Superficies [...] Superficium [...] Superficiaria aedes [...]. Kn 51.
  • cudzy chłop (sz. zm.):
    • – Powrocilismy nazad z Łoznik do Wilna, wtych Łoznikach nie ma więcey nad Siedmiu Chłopow y to cudze. SapADiar 101.
    • – Ieżeli memu chłopu byłoby wolno przenieść się do sąmsiada, mogłbym się zapewne spodziewać, że cudzy chłop przy takiey powszechney wolności, przyidzie do mnie na iego mieysce. LeszczStGłos 104.
Związki frazeologiczne

  • w cudze rad zagląda garnki:
    • – w cudze rad zagląda garki. er steckt seine Nase in alles. il fourre (met, porte) son nez par tout. T III 364.
  • w cudze przystroić się piórka:
    • »przypisać sobie cudze zasługi«
    • – [...] czy to z nienawiści, czy to z zazdrości, ktora to, quoque alius gaudet, tangitur ipsa bonô, czyli to z chluby prożney, chcąc iako kawka Ezopowa w cudze przystroić się piorka, nie przywłaszczał, tylko Manifestanti, iako genuino et legitimo Authori, Offerendo se respectu praemissorum in casu alicuius exoriundae sibi iniuriae Iure acturum velle. ChmielAteny III 11 nlb.
  • cudze pocierać kąty:
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Nie raz spac bez wieczerzy chodzieł Gdy swoiey nie gotuiąc, kto na cudzą godzieł. PotWoj 174.
  • – Grzeię co, grzeie, grzał. wärmen. chaufer, échaufer. rączkę w cudzey kieszeni grzeie. er greifet den Leuten in die Schubsäcke. il fourre la main dans la poche d'autrui [...]. T III 432-433.
  • – Z cudzego koniá/ y śrzod błotá z siáday. RysProv XVII, 3.
  • – Cudza ráná nie boli. KnAd 109.
  • – W cudzym domu drwá rąbią/ á do nas wiory lecą. RysProv 82.
  • – Cudze zá swe vdawáć/ błazeństwo. KnAd 112.
  • – By nie cudze płátki/ nie miałby kráwiec kárwatki. RysProv I, 7.
  • – Cudze niészczęście podczás gwoli. KnAd 109.
  • – Kto cudze nędzé vważy/ lékcey sobié swoie waży. KnAd 457.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

CUDZY
rzecz
m

w funkcji rzeczownika
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1649
Znaczenia
»rzecz należąca do kogoś innego«
  • – Periander stanowiąc prawa Koryntczykom/ nie kazał był takich ludzi [...] wieszać/ co to cudzego radzi ruszaią/ ale ich tylko na czele kazał piątnować/ aby ich wszyscy znali; iakiego są animuszu y affekcyiey. StarKaz II, 110.
  • – Niesmaczna to rzecz cudze wracać licem. PasPam 177v.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 14.09.2022
Autorzy: SPas
Data ostatniej modyfikacji: 14.09.2022