Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

CZĄBR I, CZĄBER

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: CĄBR, CZĄBR I, CZĄBER, *CZAMBR
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (cząbr, cąbr, szcząbr), Kn (cząbr), T (cząbr), SJP (cząber)

Nienotowany w słownikach:
SXVI (?), L (?), SWil (?), SW (?)

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   cąbr ||   cząbr
  cząber
D.   cąbru ||   cząbru
C.   cąbrowi
B. uż. nżyw.   czambr
  cząber
N.   cąbrem ||   cząbrem
Ms.   cąbrze
Znaczenia
 bot.  »roślina przyprawowa i lecznicza; Saturea hortensis«
  • – To ziele zowią niektorzy Leśną Lebiodką/ álbo Dobrą myślą. Drudzy Cząbrem [....] ále nie właśnie. SyrZiel 235.
  • – Rozgi chrostowáte/ twárde/ ciemnozielonemi listkámi przyodziáne/ rownie iáko Cąbru/ ieno więtsze [u hyzopu]. SyrZiel 464.
  • – Druga [dzięcielina] iest chrostowátsza/ ogánistsza/ twárda/ Cąbrowi podobna. SyrZiel 499.
  • – Dwoiáká Dzięcieliná/ bywa więtsza iedná/ ktora do Cąbru iest bárzo podobna. SyrZiel 503.
  • – O Cąbrze/ Rozdział 36. Tymbra. Satureia. Cunila. SyrZiel 505.
  • – Wiie się y ná Cąbrze pod czás/ á ten Epitymbram miánuią [wyłup]. SyrZiel 505.
  • – Cąbrzycą przeto od nas názwána [wyłup dzięcielnica]/ nie żeby do Cąbru byłá podobna/ ále iż ná tey Dzięcielinie ktora Cąbru ma kształt/ około niey się wiie y rościeła. SyrZiel 505.
  • – CAbr dwoy iest/ ogrodny ábo siany/ y wieyski ábo dziki. SyrZiel 505.
  • – Dzięcielinę do tychże potrzeb Aptekárskich bráć się godzi/ iáko też w niedostátku Dzięcieliny/ Cąbru. SyrZiel 507.
  • – Zł[a]mikámień ktory Cąbrzystym miánuiemy od kształtu/ który ma z cąbrem podobny: iest krzewisty y gałęzisty. SyrZiel 1277.
  • – Cząbr ziéle/ Satureia [...] Cunila [...] Thymbra [...] Satureium [...]. Kn 94.
  • – Satureja, Timbra Sativa [...] Cąbr. GuldOn 16.
  • – Warzyc Czambr y potym mierno wystudzić y codzien to miasto napoiu inszego pic poki stawa. GrodzMisc 79a.
  • – Cząbr ziele. Satureia, cunila, Thymbra. Ciobray. SzyrDict 39.
  • – Item bol zębow usmierzáiące rzeczy są te: korzeń Celidoniey, Piołyn, Cząber, Rozmaryn. PromMed 23.
  • – Saturegia, Cząber [regestr ziół]. CompMed 28.
  • – WArz Cząber w wodzie [...] możesz osłodzić miodkiem Rożánym. CompMed 76.
  • – WEś ziela CZąbru, Bábki. CompMed 528.
  • – Weś [...] cząbru, száłwiey, ruty, lewándy. CompMed 661-662.
  • – Weźmi [...] Cząbru, Iemioły Gruszkowey, Bursztynu, káżdego zárowno, uczyń subtelny proszek. VadeMed 318.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • cząbr włoski (sz. zm.):
    • – Wziąć Cąbru Włoskiego, ktory też Dzięcieliną zowiemy, Grekowie Thymum, łotow pięć dwádzieścia, Bożegodrzewká czterdzieści. SyrZiel 371.
    • – Wziąć [...] Szmeru Włoskiego/ ktory też Dzięcieliną/ y Cąbrem Włoskim zowiemy/ nasienia Aminkowego/ ábo białego Kopru/ po dwu łotu. SyrZiel 411.
    • – Ten [wyłup] po Dzięcielnicy/ ktorą też Włoskim Cąbrem zowiemy/ wiie się y oplata/ biorąc od niey nazwisko/ moc y siłę. SyrZiel 503.
    • – Cząbr Włoski/ vide Dzięcielnicá. Kn 94.
  • cząbr dziki:
    • – CAbr dwoy iest/ ogrodny ábo siany/ y wieyski ábo dziki. SyrZiel 505.
  • bot. cząbr ogrodny:
    • – CAbr dwoy iest/ ogrodny ábo siany/ y wieyski ábo dziki. SyrZiel 505.
    • – Cąbr ogrodny iest pospolitym korzeniem wieyskim do zápráwienia potraw/ á zwłasczá ryb. SyrZiel 505.
  • cząbr siany:
    • – CAbr dwoy iest/ ogrodny ábo siany/ y wieyski ábo dziki. SyrZiel 505.
  • cząbr wiejski:
    • – CAbr dwoy iest/ ogrodny ábo siany/ y wieyski ábo dziki. SyrZiel 505.
  • babi cząber:
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: KS
Data ostatniej modyfikacji: 13.03.2023

CZĄBR II

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: CZĄBR II, CĄBER
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI (cząbr), T (cząbr)

Nienotowany w słownikach:
SStp (?), Kn, L (?), SWil (?), SW (?), SJP (?)

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   cząbr ||   cąber
B. uż. nżyw.   cząbr
N.   cząbrem
Etymologia
niem. Ziemer, z g.-niem. Zimbere
Znaczenia
»część lędźwiowa, krzyżowa zwierzęcia, grzbiet; comber«
  • – Sztuka Ielenia/ álbo Cąber do Rosołu/ Wołowy/ álbo Dánieli. CzerComp 12.
  • – Cąber álbo sztuka Krzyżowa [...] Sarniá/ álbo Skopowa. CzerComp 13.
  • – I już zgoła wielki błąd był koło barana, Aż też i on na pomoc przybierze brytana, Ten białym, spadszy orłem, jednymże herapem Wytrząsnął cząbr wilkowi pospołu i z capem. PotFraszBrück I 454.
Przenośnie
  • Do łysego Herbu Łabędz Widząc Łábędziá w Herbie, myślę: Właśnie iákbym go widział pływáiąc po Wiśle, Bo ták odyma gárdło kiedy Łábęć płynie, Iáko się głowá iego wydęłá w łysinie. Oprocz że Łábęć biały wszytek y z ogonem, Ten mieni czarnem cząbrem, w tyle zostáwionem. Lecz ieśli go ogoli, ábo mu osiwie, Z Herbu: z tyłu y z przodu; Szlachcicem prawdziwie.PotPocz 175
  • Kto myśliwy á ma. Rącze y mężne chárty nie oszpeci szlámá Nie oszpeci kontuszá, cząbr: czapki zawoiek, Niechay siedzi przy piecu, ospálec y gnoiek.PotPocz 104
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: KS
Data ostatniej modyfikacji: 13.03.2023